Perilla – wygląd, właściwości i zastosowanie
Perilla frutescens to jednoroczna roślina z rodziny jasnotowatych o liściach przypominających pokrzywę oraz niepozornych, białych kwiatkach. Występuje naturalnie w Azji, jest także uprawiana w innych częściach świata. Traktuje się ją jak roślinę ozdobną, przyprawę oraz surowiec leczniczy. Jakie ma właściwości?
1. Co to jest Perilla?
Perilla frutescens, czyli pachnotka bazyliowata, znana również jako pachnotka krzewiasta czy pachnotka zwyczajna to gatunek roślin z rodziny jasnotowatych. Jest reprezentantem rodzaju pachnotka Perilla.
Wyróżnia się dwie odmiany pachnotki. To:
- Perilla frutescens var. Crispi, znana pod nazwą Shiso,
- Perilla frutescens var. frute-scens (lub var. japonica), inaczej dziki sezam.
Perilla najpewniej wywodzi się z podnóża Himalajów. Choć jest typowa dla terenów Azji (Japonia, Chiny, Indochiny, Wietnam, Korea), uprawia się je także w Europie południowo-wschodniej i na południu USA. Warto wiedzieć, że pachnotkę zwyczajną hoduje się z sadzonek, które wsadza się w ziemię po minięciu przymrozków.
2. Jak wygląda Perilla?
Pachnotka bazyliowata jest jednoroczną, aromatyczną rośliną, której maksymalna wysokość wynosi 2 metry. Jej łodyga jest owłosiona, silnie rozgałęziona, zielona do purpurowo nabiegłej. Ma krzaczasty pokrój.
Liście Perilli są naprzemianległe, pojedyncze, sercowate i szerokie, z wierzchu najczęściej szczeciniaste, od spodu owłosione. Mają barwę zieloną, fioletową lub zieloną z wierzchu, a fioletową od spodu. Liście pachnotki tzw. Shiso są bardziej ząbkowate.
Kwiaty pachnotki zwyczajnej są białe do czerwonofioletowych, zebrane po dwa w okółki na szczytowej części pędu i w gronach wyrastających z kątów górnych liści. Owocem są rozłupnie, które zawierają 25-53 proc. oleju.
3. Zastosowanie Perilli
Pachnotka bazyliowata jest rośliną olejodajną i ozdobną. Jej olej jest wykorzystywany w różnych gałęziach przemysłu, na przykład do produkcji:
- odzieży wodoodpornej,
- parasoli,
- lakierów,
- gum,
- linoleum,
- werniksów,
- laki,
- farb i atramentów.
Perilla frutescens to dodatek do dań kuchni azjatyckiej (np. sushi), herbaty, sałatek i gulaszu. To dlatego mówi się o niej także chińska bazylia, dzika bazylia, pachnotka miętowa, fioletowa mięta. Odnajduje się zwłaszcza w kuchni japońskiej.
Odmiany pachnotki różnią się smakiem. Znawcy w liściach dzikiego sezamu wyczuwają aromat i walory smakowe lukrecji, anyżku, jabłka, oraz mięty. Z kolei pachnotka Shiso to połączenie anyżku, mięty i kopru.
4. Właściwości lecznicze Perilli
Zarówno olej, jak i olejek eteryczny z Perilli, także liście rośliny wykorzystuje się w medycynie naturalnej. To zasługa takich substancji biologicznie aktywnych jak kwas rozmarynowy, chryzoeriol, kwasy tłuszczowe, zwłaszcza kwas stearynowy, kwas palmitynowy, kwas oleinowy, kwas linolowy oraz kwas z szeregu omega-3- alfa-linolenowy, luteolina i apigenina.
Najważniejszy jest chryzoeriol, luteolina, kwas rozmarynowy oraz apigenina.
Pachnotka jest rośliną o silnych właściwościach przeciwalergicznych. Ponieważ zmniejsza stężenie histaminy we krwi (hamuje jej wyzwalanie) oraz normalizuje nadmierną produkcję immunoglobulin typu E (IgE) odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych, łagodzi objawy:
- kataru siennego,
- wycieku z nosa,
- chronicznego zatykania nosa,
- zapaleniu spojówek,
- alergii na roztocza, sierść, pióra,
- astmy,
- AZS (atopowego zapalenia skóry).
Wyciągi z liści Perilli wspierają również organizm przy przeziębieniach i infekcjach. Mają działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, antybakteryjne i spazmolityczne. Ponieważ pachnotka wpływa na produkcję cytokin, ułatwia oddychanie, łagodzi kaszel i katar.
Perilla ma także działanie antyoksydacyjne. Ponadto obniża poziom glukozy we krwi, reguluje poziom triglicerydów, wzmacnia prawidłowe funkcje układu nerwowego, działa przeciwstarzeniowo, podnosi odporność organizmu.
Olej z pachnotki zwyczajnej sprawdzi się też doskonale w kosmetyce, do pielęgnacji skóry trądzikowej, tłustej, naczyniowej czy dojrzałej.
5. Perilla – wskazania i przeciwwskazania
Perilla to zioło. Można ją także suplementować: przyjmować doustnie w formie wyciągów i tabletek z pachnotką zwyczajną oraz zewnętrznie (na skórę). Dostępna jest także herbata z pachnotki zwyczajnej oraz olej.
Perilla frutescens jest rośliną polecaną osobom borykającym się z cukrzycą, insulinoopornością czy zespołem metabolicznym, alergikom i astmatykom, osobom z osłabioną odpornością, które często zapadają na infekcje wirusowe czy bakteryjne.
Istnieją jednak przeciwwskazania do jej stosowania. To alergia na rośliny z rodziny jasnotowatych, także ciąża i okres karmienia piersią. Pachnotka zwyczajna nie powinna być stosowana u dzieci do lat 3.
Choć pachnotka zwyczajna to bezpieczne zioło, jej stosowanie może wywołać skutki uboczne. Może nim być reakcja alergiczna lub nadwrażliwości. Ich objawem może być wysypka, swędzenie skóry, gorsze samopoczucie.
