Sorbitol – właściwości, zastosowanie, skutki uboczne, kosmetyka
Sorbitol to ograniczy związek chemiczny, z grupy alkoholi cukrowych. Otrzymywany jest poprzez redukcję glukozy, a swoje zastosowanie znajduje w przemyśle spożywczym i kosmetyce. Jakie właściwości ma sorbitol? I jak wpływa na organizm?
1. Sorbitol – właściwości
Sorbitol naturalnie występuje najczęściej w owocach, takich jak: śliwki, brzoskwinie, morele, nektarynki, gruszki i jabłka. Mniejsze ilości sorbitolu znajdują się także w wiśniach i czereśniach.
Naturalny sorbitol jest tylko częściowo metabolizowany i absorbowany przez organizm, przez co pozostała część zostaje fermentowana w jelicie grubym i tworzy wzdęcia. U niektórych osób może występować nadwrażliwość na sorbitol, przez co może działać przeczyszająco.
U osób cierpiących na zespół jelita drażliwego nawet kilka gramów sorbitolu może powodować poważne dolegliwości żołądkowych. Dla zdrowych osób dostarczany w odpowiednich ilościach nie powinien powodować żadnych skutków ubocznych.
2. Sorbitol – zastosowanie
Sorbitol używany jest jako zamiennik cukru w produktach dla diabetyków. Najczęściej znajduje się w takich produktach jak: marmolada, galaretka, dżemy, półprodukty owocowe, desery owocowe , ciastka, czekolada, lody, cukierki i napoje mleczne.
Oprócz właściwości słodzących sorbitol dodawany jest do produktów spożywczych, jako środek utrzymujący wilgotność i zapobiegający krystalizacji. Na etykiecie sorbitol kryje się pod znakiem E-420.
Sorbitol znajduje się nie tylko w produktach przeznaczonych dla diabetyków ale również w świeżych i suszonych owocach, a także przetworach z nich otrzymywanych (dżemy, powidła, musy). Dużą ilość sorbitolu można również odnaleźć w składzie bezcukrowych gum do żucia i batonach proteinowych.
W Unii Europejskiej przyjmuje się, że w 100 g sorbitolu znajduje się 240 kcal. To dużo mniej niż dostarcza cukier – 100 g to 400 kcal. Jednak sorbitol jest praktycznie o połowę mniej słodki, dlatego rzadko jest stosowany jak zamiennik cukru w kuchni. Częściej wybierany jest ksylolit bądź stewia.
3. Skutki uboczne sorbitolu
Sorbitol, z uwagi na słodki smak i łatwe rozpuszczanie w wodzie, wykorzystywany jest jako niskokaloryczny substytut cukru. Środek ten powoduje jednak szereg skutków ubocznych niekorzystnych dla zdrowia. Te szkodliwe aspekty mogą przeważać nad korzyścią, jaką jest redukcja kalorii.
W przemyśle spożywczym sorbitol występuje jako E420. Znajdziemy go w produktach dietetycznych o obniżonej zawartości tłuszczu i cukru, suszonych owocach, gumach do żucia, serkach do smarowania pieczywa, gotowych sosach, likierach, musztardzie, batonach proteinowych, lodach czy płatkach śniadaniowych. Jest to również składnik wykorzystywany w procesie mrożenia ryb i owoców morza.
Sorbitol może stanowić przyczynę bolesnych skurczy brzucha i wzdęć, ale gazy to dopiero początek. Powoduje, że brzuch wygląda jak balon. Spożywany przez długi okres czasu szkodzi jelitom.
Dodawany jest również do napojów niskokalorycznych. Ponieważ są to zazwyczaj napoje gazowane, tym bardziej mogą sprzyjać takim dolegliwościom, jak bolesne wzdęcia i nasilone procesy fermentacji w jelitach.
Nadmierne spożycie sorbitolu może doprowadzić do jeszcze bardziej drastycznych skutków. Sorbitol działa przeczyszczająco. Ten skutek uboczny może się objawić nawet po nadmiernym spożyciu bezcukrowych gum do żucia. Dla osób, które borykają się ze schorzeniami jelit, jak np. zespół jelita drażliwego, powodowane sorbitolem przyspieszenie perystaltyki jelit, może być bardzo uciążliwe. Lekarze zaobserwowali też przypadki drastycznego chudnięcia, powodowanego biegunkami po spożyciu sorbitolu.
Sorbitol odkłada się w soczewce oka. Efektem tego mogą być poważne choroby oczu i zaburzenia widzenia, łącznie z zaćmą. Co ciekawe, tę dolegliwość obserwuje się nie tylko ludzi, ale również u zwierząt, np. psów i kotów. Szczególnie narażone na zaćmę powodowaną sorbitolem są osoby cierpiące na cukrzycę.
Istnieją podejrzenia, że spożywanie sorbitolu przyczynia się do rozwoju chorób nerek. Na nefropatię szczególnie narażeni są cukrzycy i osoby z otyłością. Odkładanie sorbitolu w organizmie powoduje jednoczesne zatrzymywanie wody.
Efektem mogą być obrzęki i poważne powikłania, z uszkodzeniem nerwów włącznie. Dochodzi też do pogarszania stanu naczyń krwionośnych i zwiększenia ryzyko chorób układu krążenia.
Wyniki badań prowadzonych na Uniwersytecie w Innsbrucku, opublikowanych na łamach pisma ''Scandinavian Journal of Gastroenterology'', wskazują, że istnieją związki między obniżeniem nastroju a spożyciem sorbitolu.
Ten kierunek badań wymaga dalszych analiz, wiele jednak wskazuje, że zmniejszenie spożycia sorbitolu poprawi nie tylko stan układu pokarmowego, lecz również może zmniejszyć ryzyko depresji.
4. Sorbitol w kosmetyce
Sorbitol w kosmetyce znajduje zastosowanie, jako substancja wspomagająca stabilizację emulsji, a także zabezpieczenie kosmetyków przed wysychaniem. Dodatkowo sorbitol w naturalny sposób osłania skórę, poprzez przenikanie do przestrzeni międzykomórkowych, a także wiąże wodę, która jest niezbędną do utrzymywania prawidłowego nawilżenia skóry.
Sorbiotl nawilża wygładza, uelastycznia i poprawia jakość skóry, a także reguluje procesy regeneracji naskórka. Sorbitol jest dodawany nie tylko do balsamów i kremów ale również do szamponów, płynów do higieny jamy ustnej i pasty do zębów.
Sorbitol jest substancją, która jest słabym alergenem, dlatego często znajduje się jako składnik produktów kosmetycznych dla alergików. Sorbitol jest również wykorzystywany do produkcji produktów farmaceutycznych, a także żywic syntetycznych, lakierów i detergentów.
W sklepach dostępny jest także sorbitol w postaci 70 procentowego roztworu wodnego. Jest on bezbarwny, przezroczysty, higroskopijny i posiada gęstość syropu. Stężenie roztworu sorbitolu w kosmetykach, aby zapewnić odpowiednie nawilżenie powinno mieścić się w okolicach od 2 do 10 proc. (przy 5 proc. może dawać uczucie lepkości).
