Gruszka - wartości odżywcze, zastosowanie w kuchni, kaloryczność

Gruszki do Europy przybyły ze starożytnej Persji. Na początku gruszki uprawiano tylko na terenie antycznej Grecji, skąd trafiły do Rzymu, gdzie stały się „gwiazdą ogrodów”. Mimo że gruszki były znane od tak dawna, w Zachodniej Europie wyhodowano je dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku. Nowe gatunki gruszki spowodowały jej znaczną popularyzację w całej Europie.

Największymi plantacjami gruszki mogą poszczycić się Francuzi i Belgowie. To właśnie oni rozpoznali lecznicze właściwości gruszki. Z czasem owoc ten stał się również popularny w Polsce.

Grusza to niewielkie drzewo z rodziny różowatych. Najbardziej znanym gatunkiem gruszki jest grusza pospolita. Pierwotnie drzewa te występowały wyłącznie w strefie umiarkowanej Eurazji, nie sięgając tak daleko na północ jak jabłoń, ponieważ wymagania cieplne grusz są wyższe. Gatunków gruszek jest wiele, a ich systematyka nastręcza trudności.

Odmiany gruszek bowiem łatwo się ze sobą krzyżują, tworząc liczne podgatunki. Szacuje się, że grusza zawiera od 30 do 60 gatunków. Podczas wielowiekowej uprawy wyselekcjonowano kilka tysięcy odmian gruszek.

Grusza to drzewo o wysmukłym kształcie, choć występują również krzewiaste odmiany gruszek. Pędy gruszek są zazwyczaj proste, sztywne, łukowato wygięte i lekko pokryte cieniami. Ich barwa jest zmienna: mogą być zielone, żółtawe, ciemnoczerwone lub brązowe. Liście gruszy są eliptyczne i wydłużone.

To one stanowią podstawowe kryterium do oznaczania gatunków gruszek. Kwiaty gruszy zebrane są w baldachogrona, a płatki kwiatowe prawie zawsze mają biały kolor.

Owoce gruszy są często wydłużone, przy szypułce nieco stożkowate. W miąższu gruszki występują komórki kamienne. Skórka owocu jest dość gruba, ziarnista, w kolorze żółtym, zielonym lub brązowym, często ordzawiona. Grusze najlepiej rosną w siedliskach żyznych i ciepłych.

Gruszki średniej wielkości mają około 60 kalorii, czyli jak na owoc, kalorii w gruszce jest bardzo niewiele. Dzięki małej zawartości kalorii, gruszki można stosować w diecie odchudzającej. Spośród wszystkich składników mineralnych gruszki zawierają najwięcej potasu.

Gruszki bogate są jednak także w: fosfor, wapń, magnez, sód miedź, żelazo, bor oraz jod. Gruszki to bogate źródło kwasów owocowych – jabłkowego i cytrynowego – oraz węglowodanów, pektyny, błonnika i olejków eterycznych.

Ponadto gruszki zawierają też witaminy: A, B1, B2, B6, C i PP, dlatego powinna być częstym składnikiem zdrowej diety. W miarę dojrzewania owoców ilość pektyn i kwasów owocowych maleje, rośnie zaś zawartość cukrów.

Lecznicze właściwości gruszek znano już od bardzo dawna. Ich spożywanie zalecano m.in. przy chorobach, którym towarzyszyła gorączka, w dolegliwościach trawiennych i przy zatruciach.

Gruszka to bardzo zdrowy owoc i wbrew panującej opinii – nie jest ciężkostrawna. Mogą ją nawet jeść osoby z wrażliwym żołądkiem, a startą – można podawać niemowlętom. Kompot z gruszki powinny pić osoby ze stanami zapalnymi układu pokarmowego. Gruszka ma bowiem właściwości przeciwgorączkowe.

Miękkie, dojrzałe gruszki pobudzają trawienie i zapobiegają zaparciom. Spożywane w większych ilościach gruszki mogą nawet wywodować biegunkę. Niektóre odmiany gruszek są cierpkie i mało soczyste, bo zawierają dużo garbników. Te gatunki zaleca się właśnie w leczeniu biegunek.

Gruszka jako składnik zdrowej diety może również pomóc przy zapaleniu dróg moczowych, kamicy nerkowej i przy stanach zapalnych gruczołu krokowego.

Sok z gruszek łagodnie obniża ciśnienie i uszczelnia naczynia włosowate. Natomiast napar ze świeżych gruszek stosowany w formie okładów przyspiesza gojenie się ran i owrzodzeń.

W medycynie ludowej napar z gruszek stosuje się przy przeziębieniach, bólach głowy, migrenie, uporczywym kaszlu i gorączce. Poza tym jedzenie gruszek zaleca się ludziom z nadciśnieniem tętniczym i problemami trawiennymi. W gruszkach występują bowiem komórki kamienne – twarde cząstki miąższu – które wspomagają perystaltykę jelit. Także ze względu na tę właściwość, gruszki to dobreowoce na odchudzanie.

Ze względu na obecność boru w gruszkach, ich spożywanie ma dobry wpływ na działanie naszego mózgu. Bor pobudza szare komórki do wytężonej pracy oraz poprawia koncentrację. Pierwiastek ten jest również odpowiedzialny za procesy związane z transportem wapnia w organizmie.

Zapobiega ubytkom wapnia w kościach, dlatego dojrzałe gruszki powinny jak najczęściej gościć na stole osób narażonych na osteoporozę. Poza tym jako jeden z niewielu owoców gruszka zawiera jod, który pozytywnie wpływa na funkcjonowanie tarczycy.

Gruszki w kuchni można wykorzystać na wiele różnych sposobów. Słodki posmak gruszki nadaje idealnie do deserów, jednak gruszki można wykorzystać również jako dodatek do mięsa. Gruszki doskonale komponują się np. z gorzką czekoladą.

Gruszki można również wykorzystać do przetworów. Przetwory z gruszek można wykorzystać potem np. do dań obiadowych. Najpopularniejszym rodzajem przetworów z gruszek są gruszki w occie. Do gruszek w occie można dodać np. goździki, czy cynamon, które dodadzą im smaku i aromatu. Gruszki w occie mogą stać się dodatkiem do dań mięsnych. Znakomita jest również nalewka z gruszek, która nie tylko rozgrzewa organizm, ale również chroni przed przeziębieniem.

Chociaż kalorie w gruszkach są na stosunkowo wysokim poziomie (około 50 do 60 kalorii na jeden normalnej wielkości owoc), wcale nie odradza się spożywania gruszek osobom będącym na diecie odchudzającej.

Gruszki, mimo tego, że zawierają kalorie, są także pełne składników odżywczych, dzięki którym nie musimy spożywać dodatkowych pokarmów podwyższających naszą dzienną porcję kalorii.

Kalorie w gruszkach to jedno, jednak nie powinniśmy także zapominać o cechach charakterystycznych gruszki takich jak niski indeks glikemiczny. Oznacza to, że spożycie gruszki nie spowoduje w naszym organizmie nagłego wzrostu poziomu cukru we krwi, który szkodzi zdrowiu. Dzięki temu, spożywanie gruszek nie jest niebezpieczne dla osób troszczących się o wykształcenie cukrzycy bądź o poziom cukru we krwi.

Chociaż liczba kalorii w gruszce jest dość wysoka, owoc ten zawiera drogocenny błonnik. Gdy napęcznieje w naszym żołądku, pozostawi nas w uczuciu sytości na dłużej. Dzięki temu, będziemy mieli mniejszą ochotę na sięgnięcie po przekąski.

Cukier zawarty w gruszkach to naturalna fruktoza. Naturalnie lepiej będzie, jeśli zamiast przetworzonych, sztucznych cukrów sięgniemy po gruszkę, która oprócz kalorii potrzebnych nam do funkcjonowania, dostarczy także wiele doskonałych substancji i mikroelementów.