Szczupak – wygląd, występowanie i pomysły na dania
Szczupak jest drapieżną rybą słodkowodną rybą, którą można spotkać prawie na wszystkich kontynentach, od Ameryki Północnej, przez Europę i Azję, aż po Australię i Nową Zelandię. Najczęściej jest oliwkowozielony, z ubarwieniem żółto białym wzdłuż brzucha, jednak jego barwa zależy od środowiska i wieku. Gdzie występują szczupaki? Co jedzą? Jak je przyrządzać?
1. Co to jest szczupak?
Szczupak pospolity (Esox lucius) to gatunek drapieżnej ryby z rodziny szczupakowatych (Esocidae). Można go spotkać na terenie całej Europy z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i południowej części Półwyspu Bałkańskiego oraz w północnej oraz środkowej Azji i Ameryce Północnej. Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących, jak i stojących oraz w słonawych wodach Bałtyku.
Systematyka szczupaka wygląda następująco:
Domena - eukarionty Królestwo - zwierzęta Typ - strunowce Podtyp - kręgowce Gromada - promieniopłetwe Rząd - szczupakokształtne Rodzina - szczupakowate Rodzaj - Esox Gatunek - szczupak pospolity
Wybierając się na połów szczupaka warto wiedzieć, że obowiązuje dobowy limit połowu wynoszący dwie sztuki. Okres ochronny obowiązuje od początku roku do końca kwietnia. Wymiar ochronny szczupaka wynosi 50 cm.
2. Co je szczupak?
Szczupak to bardzo agresywna ryba drapieżna. Poluje na obszarach wzdłuż brzegów wolno płynących rzek, jezior i dużych stawów. Jest przystosowany do życia wodnego drapieżnika. Czyha w ukryciu między roślinami wodnymi i czeka na przepływającą zdobycz. Zdarza się, że ugryzienie szczupaka zdarzy się także człowiekowi.
Większe ryby polują na ławice ryb nie tylko innych gatunków, ale i atakują drobne ptaki wodne lub niewielkie zwierzęta lądowe, takie jak żaby czy gryzonie, żaby i inne. Ile je szczupak? Rosnący, na kilogram przyrostu masy ciała, potrzebuje zjeść od 4 do nawet 6 kg.
3. Opis szczupaka
Jak wyglądają szczupaki? Dorosłe osobniki zwykle osiągają długość od 50 cm do 1 m oraz masę do 10 kg, choć znane są dużo większe okazy. Największy szczupak złowiony w Polsce ważył ponad 20 kg i mierzył 130 cm. W dobrych warunkach ryba rośnie bardzo szybko. Przyrost w pierwszym roku życia przy dużym dostępie do pożywienia wynosi do 30–35 cm.
Ciało szczupaka jest spłaszczone i opływowe, głowa zaś wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na żuchwie są skierowane do środka i bardzo ostre, szczęka jest ich pozbawiona.
Na głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe. Charakterystyczną cechą szczupaka jest jego otwór gębowy oraz mocno przesunięta do tyłu płetwa grzbietowa, pozwalająca mu na szybkie poruszanie się i gwałtowne skręty. Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski.
Ubarwienie zewnętrzne zależy od środowiska i wieku ryby. Ryby mieszkające na obszarach bogatych w roślinność wodną są zielonkawe, zaś starsze szczupaki mają brunatne lub szare ubarwienie (ciemnozielony grzbiet, jaśniejsze nakrapiane żółtymi plamami boki i biały brzuch). Młode osobniki są zwykle jasnozielone, brązowawe lub srebrzyste. Ciemne plamy na bokach zlewają się czasami w poprzeczne smugi.
4. Jak przyrządzić szczupaka?
Szczupaki są cenione przez smakoszy, ponieważ posiadają delikatne, jasne mięso o niskiej zawartości tłuszczu. Mają tylko jedną wadę, mianowicie są naszpikowane ostrymi ościami w kształcie litery Y. Łatwiej je usunąć, gdy mięso jest ugotowane niż surowe.
Rybę można je przygotowywać na wiele sposobów. Młode ryby można gotować na parze, dusić, smażyć, grillować, podać w formie gulaszu i w zupie rybnej, smażyć w głębokim tłuszczu i cieście.
Doskonały jest szczupak w galarecie i szczupak pieczony: tak w całości, jak i w postaci filetów. Osobniki starsze wykorzystywane są głównie do przyrządzania farszu, zapiekanek czy pasztetów.
Największy popyt na szczupaka jest przed świętami Bożego Narodzenia, kiedy to często samodzielnie lub z karpiem gości na wigilijnym stole. Jak usmażyć szczupaka?
Aby zjeść szczupaka, można wykorzystać najszybszy przepis – usmażyć go. Jak to zrobić? Obrane ze skóry filety należy pokroić na mniejsze kawałki, doprawić solą i pieprzem oraz skropić sokiem z cytryny. Następnie obtoczyć rybę w mące i smażyć kilka minut z każdej strony na oleju.
Przygotowując szczupaka warto zastosować kilka wskazówek. Ponieważ jest rybą chudą (cechuje się zawartością tłuszczu na poziomie 2 %), szybko i łatwo wysycha. Pomoże gotowanie na małym ogniu, dość krótki czas obróbki termicznej lub natłuszczenie, na przykład boczkiem. Co ważne, rybę należy solić dopiero po zakończeniu gotowania.
