Kalina koralowa – wartości odżywcze i lecznicze, działanie
Kalina koralowa to gatunek krzewu należący do rodziny piżmaczkowatych. Jest nie tylko ozdobą parków i ogrodów, ale i rośliną leczniczą. Jakie ma właściwości? Na co pomaga? Co jest wskazaniem do jej stosowania? Czy to bezpieczne?
1. Co to jest kalina koralowa?
Kalina koralowa (Viburnum opulus) to krzew z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji. W Polsce jest pospolita na terenie całego kraju (z wyjątkiem Tatr).
Roślinę można spotkać w wilgotnych lasach i zaroślach, często w łęgach wzdłuż rzek, strumieni i nad brzegami jezior. Kalina koralowa uprawiana jest również jako roślina ozdobna. Rośnie głównie w parkach, można ją znaleźć w ogrodach.
2. Jak wygląda kalina koralowa?
Kalina koralowa jest krzewem, który dorasta nawet do 4 metrów, osiąga szerokość 2 m. Rośnie szybko. Roczne przyrosty długości pędów wynoszą 30-40 cm. Jest rośliną ozdobną cenioną ze względu na efektowne kwiatostany, długo utrzymujące się owoce oraz intensywne przebarwianie jesienne liści.
Na początku wiosny na krzewie pojawiają się białe, drobne kwiaty, które tworzą baldachowate kwiatostany, a pod koniec lata i wczesną jesienią zdobią go czerwone, okrągłe i lśniące owoce; liście zmieniają kolor na czerwony. Kalina kwitnie od maja do lipca.
3. Zastosowanie kaliny koralowej
Kalina koralowa jest doceniana nie tylko z uwagi na walory estetyczne, ale i właściwości zdrowotne. To także roślina jadalna. Jej przemrożone owoce służą do syropów i konfitur (częściej jednak wykorzystywane są jako domowy lek łagodzący kaszel niż produkt spożywczy).
Owoce kaliny koralowej, za sprawą dużej ilości pektyn, bywają stosowane w przemyśle winiarskim i gorzelnianym. Sokiem barwi się również produkty spożywcze i wełnę. Drewno kaliny nie ma większego znaczenia użytkowego.
Kalina koralowa – uprawa
Kalina najlepiej rośnie w ziemi świeżej i wilgotnej, również mokrej. Preferuje gleby żyzne, choć znosi też gleby słabsze, piaszczyste. Nie powinna być przycinana, co najwyżej przerzedzana co kilka lat. Ma to związek z tym, że na końcach pędów znajdują się pąki kwiatowe.
Odmiany ozdobne krzewu rozmnaża się z sadzonek zielnych lub zdrewniałych oraz przez odkłady i szczepienie, także wegetatywnie lub przez siew.
4. Kalina koralowa – właściwości lecznicze, działanie i wskazania
Kalina koralowa jest wykorzystywana w medycynie ludowej. Na uwagę zasługują jej owoce i kora, rzadziej korzenie i kwiaty. Ma to związek z zawartością takich wielu różnych związków aktywnych. Surowiec zielarski i owoce do celów spożywczych pozyskuje się głównie z roślin dziko rosnących.
Owoce kaliny zawierają węglowodany, garbniki, saponiny, pektyny, kwasy organiczne (m.in. kwas octowy), karotenoidy, witamina C, P, E i kwas foliowy (witamina B9). Z substancji mineralnych w owocach stwierdzono: Na, K, Ca, Mg, P, Fe. Owoce mają słodko-cierpko-gorzki smak. Goryczka zanika po przemrożeniu i pod wpływem wysokiej temperatury.
Kora kaliny koralowej zawiera fitosterole (systosterol), irydoidy, garbnik, żywicę, pochodne kumaryny (skopoletynę i eskuletynę), flawonoidy (astragalinę, kempferol, kwercetynę), triterpeny, kwasy organiczne (izowalerianowy, octowy, masłowy, kapronowy, mrówkowy, linolowy, cerotynowy, palmitynowy), fenolokwasy, olejek eteryczny, witaminę K. Kora kaliny zawiera także związek o słabym działaniu cytotoksycznym o nazwie p-ksylilenodwucyjanid.
Ponadto w różnych częściach rośliny występuje glikozyd o gorzkim smaku zwany wiburniną. Za specyficzny zapach owoców odpowiada zawarty w nich w niewielkich ilościach kwas walerianowy i jego pochodne.
Dzięki właściwościom rośliny ekstrakty z kaliny koralowej mają właściwości rozkurczające mięśnie gładkie, przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne, hipotensyjne i moczopędne. Kalina ma również działanie przeciwbólowe.
Jakie są wskazania do stosowania kaliny koralowej?
- bolesne miesiączkowanie (środek rozkurczowy),
- menopauza (łagodzenie jej objawów),
- obrzęki (działanie moczopędne),
- krwawienie z nosa, żylaków czy hemoroidów (uelastycznia naczynia krwionośne, ma działanie przeciwkrwotoczne),
- zakażenia dróg moczowych,
- wysokie ciśnienie krwi,
- problemy z trawieniem,
- bezsenność,
- osłabienie w czasie infekcji.
5. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Choć owoce kaliny koralowej są jadalne, jednak spożywane na surowo i w dużych ilościach, mogą być szkodliwe – zwłaszcza dla dzieci.
Objawami zatrucia kaliną jest rozszerzenie źrenic oraz ostry nieżyt przewodu pokarmowego z mdłościami, wymiotami, biegunką, a w skrajnych przypadkach zaburzenia świadomości i rytmu serca, duszności, zaburzenia mowy, krew w moczu (w wyniku uszkodzenia nerek), utrata przytomności i śmierć.
