Wiesiołek dwuletni – uprawa, wygląd, właściwości i zastosowanie
Wiesiołek dwuletni to roślina o niezwykłych kwiatach, która odnajduje się w medycynie naturalnej, kosmetyce i sztuce kulinarnej. Należy do rodziny wiesiołkowatych, występuje na całym świecie z wyjątkiem Antarktydy. Jakie ma właściwości? Kiedy warto ją wykorzystywać?
1. Co to jest wiesiołek dwuletni
Wiesiołek dwuletni (łac. Oenothera biennis) to roślina z rodziny wiesiołkowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej, obecnie rośnie na całym świecie poza Antarktydą. Porasta siedliska ruderalne: przydroża, nasypy kolejowe, piaszczyste nieużytki, tereny przemysłowe oraz brzegi rzek.
Jak wygląda wiesiołek dwuletni?
Wiesiołek dwuletni ma pojedynczą, owłosioną, wzniesioną łodygę o wysokości od 50 do 100 cm i rozetkowate liście odziomkowe, które pojawiają się po kwitnieniu.
Posiada także żółte kwiaty o charakterystycznym kształcie rozetki o dużych, sercowatych płatkach. Te otwierają się późnym popołudniem i w nocy wydzielają niezwykły zapach. Rankiem więdną.
Z tego powodu wiesiołek jest także znany jako kwiat jednej nocy, roślina księżycowego ogrodu czy nocna świeca (kwiaty rozwijają się wieczorem, a ich płatki odbijają światło Księżyca). Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Wiesiołek dwuletni – uprawa
Wiesiołek dwuletni rozmnaża się poprzez nasiona, podział lub przez sadzonki pędowe (sporządza się je późną wiosną). Łatwo się rozsiewa, jej kłącza silnie się rozrastają. Nasiona wiesiołka do siewu można kupić w wielu sklepach ogrodniczych, tak stacjonarnie, jak i online.
Uprawiając roślinę warto pamiętać, że nie lubi przesadzania, jest odporna na mrozy i bardzo wrażliwa na podtapianie. Choć nie jest wymagająca pod względem rodzaju gleby, najlepiej rośnie na ziemiach lekkich próchnicznych, piaszczystych, nasłonecznionych, wolnych od chwastów, o odczynie od obojętnego do lekko kwaśnego.
2. Wiesiołek dwuletni – właściwości lecznicze i zastosowanie
Wiesiołek dwuletni, ściślej mówiąc olej z wiesiołka dwuletniego, znalazł zastosowanie w medycynie naturalnej. Ma to związek z tym, że zawiera:
- NNKT, to jest niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak kwas gamma-linolenowy i linolenowy,
- fitosterole roślinne,
- polifenole,
- minerały, takie jak selen, mangan, cynk, wapń, fosfor,
- witaminy E i F.
Olej z wiesiołka dwuletniego można kupić w aptekach w postaci kapsułek lub tabletek, maści, olejów do doustnego spożycia. Ważne jest, by surowiec zawierał nie mniej niż 73,5 proc. kwasu linolowego (LA) i 9 proc. kwasu gammalinolenowego (GLA).
3. Jakie są wskazania do stosowania wiesiołka dwuletniego?
Wiesiołek dwuletni warto stosować, gdy problemem jest:
- Za wysoki poziom cholesterolu (fitosterole roślinne zmniejszają wchłanianie tzw. złego cholesterolu (LDL) i trójglicerydów w jelitach).
- Nadciśnienie tętnicze, ponieważ roślina pomaga obniżać ciśnienie tętnicze krwi. Olej z nasion wiesiołka dwuletniego jest także polecany osobom, które chcą wesprzeć pracę układu sercowo-naczyniowego. Ponieważ surowiec zmniejsza ryzyko odkładania blaszek miażdżycowych w tętnicach i żyłach oraz powstawania zakrzepów, obniża ryzyko wystąpienia chorób kardiologicznych, w tym nadciśnienia tętniczego, zawału czy udaru mózgu.
- Cukrzyca. Wiesiołek dwuletni działa wspomagająco w leczeniu cukrzycy poprzez obniżenie poziomu glukozy we krwi.
- Lekooporna padaczka, migrena czy choroba autoimmunologiczna.
Ponieważ w oleju obecne są kwasy tłuszczowe, które usprawniają pracę neuronów, stosowanie wiesiołka dwuletniego może przyczyniać się do poprawy koncentracji i pamięci, ale i wspierać leczenie chorób o podłożu psychiatrycznym (depresji czy stanów lękowych).
Ponadto olej z wiesiołka reguluje przemianę materii, ogranicza gromadzenie tłuszczów w organizmie oraz wzmacnia oodporność. Łagodzi również dolegliwości bólowe towarzyszące miesiączce, wspiera wątrobę i chroni ten narząd przed otłuszczeniem, a i łagodzi stany zapalne w obrębie jelit. Warto także pamiętać, że olej z nasion wiesiołka dwuletniego wspomaga wchłanianie substancji odżywczych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K).
4. Wiesiołek dwuletni w kosmetyce
Wiesiołek dwuletni znalazł zastosowanie również w kosmetyce. Wykorzystuje się go do produkcji kremów i serum do twarzy, także płynów micelarnych, które są przeznaczone do pielęgnacji skóry suchej, zmęczonej, z tendencją do powstawania zmarszczek, ponieważ skutecznie ją nawilżają i regenerują naskórek.
Warto wspomnieć, że olej z wiesiołka, dzięki zawartości polifenoli, działa antyoksydacyjnie. Przyczynia się do zwalczania wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia się komórek. Wiesiołek dwuletni, dzięki temu, że zawiera witaminę E (witaminę młodości), działa przeciwstarzeniowo.
Stosując kosmetyki z wiesiołkiem trzeba pamiętać, że olej ma właściwości komedogenne, co oznacza, że może zapychać pory i być przyczyną pojawiania się zaskórników.
5. Wiesiołek dwuletni w kuchni
Nasiona wiesiołka odnajdują się także w kuchni. Jeśli chodzi o walory kulinarne, nasiona i olej można dodawać do surówek, sałatek, sosów i innych dań. Najważniejsze jest, by go nie podgrzewać (wówczas traci swoje właściwości).
Zastosowanie w kuchni znajduje także korzeń wiesiołka, który swoim smakiem przypomina rzepę. Jest pożywny, lekkostrawny, pomaga przy tym, gdy pojawiają się zaburzenia trawienia. Można go gotować, marynować i dodawać do sałatek, do zup i rosołu. Po ugotowaniu jadalne są także młode liście, pędy i zielone strąki.
6. Wiesiołek dwuletni – przeciwwskazania do stosowania
Choć wiesiołek dwuletni jest rośliną bezpieczną, nie może jej stosować każdy. Jakie są przeciwwskazania? To przede wszystkim zaburzeniami krzepliwości krwi, farmakoterapia chorób sercowo-naczyniowych, ciąża i karmienie piersią. Nie zaleca się również stosowania preparatów z wiesiołkiem dwuletnim u dzieci i młodzieży poniżej 12. roku życia.
