Dieta przy nietolerancji glukozy – produkty dozwolone i zakazane, zasady

Dieta przy nietolerancji glukozy jest konieczna w sytuacji, gdy organizm ma trudności z prawidłowym przetwarzaniem glukozy. Tylko w ten sposób można zapobiec rozwojowi cukrzycy (nietolerancja glukozy jest nazywana stanem przedcukrzycowym) i groźnych powikłań.

O nietolerancji glukozy (nieprawidłowa tolerancja glukozy, IGT, od ang. impaired glucose tolerance) mówi się, gdy badania laboratoryjne wskazuje na obniżoną zdolność organizmu do metabolizowania cukru pochodzącego z posiłków. Skutkiem tego jest długotrwała obecność glukozy we krwi po spożyciu posiłku zawierającym węglowodany.

Patologię rozpoznaje się, gdy stwierdzona zostaje nieprawidłowa glikemia na czczo lub dwie godziny po posiłku, to jest, gdy poziom glukozy w 120. minucie testu doustnego obciążenia glukozą (krzywa cukrowa, OGTT) wynosi 140–199 mg/dl (7,8–11,0 mmol/l). Wyższa glikemia oznacza cukrzycę.

Przyczyną nietolerancji glukozy jest niezdrowy tryb życia, w tym nieprawidłowa dieta, brak ruchu, nadwaga i otyłość oraz nałogi, nie bez znaczenia są czynniki genetyczne. Objawem nietolerancji glukozy jest zaś wzmożone pragnienie i apetyt, uczucie ciągłego zmęczenia i częste oddawanie moczu.

Osoby, które swój jadłospis budują w oparciu o dietę przy nietolerancji glukozy, powinny przestrzegać kilku zasad.

Jakie są zalecenia dietetyczne dla osób z nietolerancją glukozy? Najważniejsze są:

• regularne posiłki spożywane w małych porcjach co 3-4 godziny. To pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi,
• unikanie węglowodanów prostych, które szybko podnoszą poziom glukozy we krwi. To na przykład słodycze, napoje gazowane, soki owocowe, ale i białe pieczywo oraz makaron z mąki pszennej,
• zwiększenie spożycia błonnika, który pomaga stabilizować poziomu cukru we krwi. Dostarczają go produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce (w umiarkowanych ilościach), rośliny strączkowe i orzechy,
• odpowiedni bilans makroskładników (właściwe proporcje) białka, zdrowych tłuszczów i węglowodanów, co również pomaga kontrolować poziom glukozy we krwi.

Trzeba także pamiętać, że bardzo ważne jest monitorowanie poziomu glukozy, co pozwala na trzymanie ręki na pulsie, kontrolowanie leczenia i ocenę skuteczności diety. Nie można także zapomnieć o aktywności fizycznej, która poprawia wrażliwość na insulinę. Gdy pojawiają się wątpliwości co do diety przy nietolerancji glukozy, warto skonsultować się z dietetykiem, który opracuje indywidualny plan żywieniowy.

Jakie produkty spożywać, aby unikać nietolerancji glukozy? Powinny to być niskoprzetworzone pełnowartościowe produkty żywnościowe, takie jak:

• świeże warzywa, szczególnie te o niskim indeksie glikemiczny (IG), takie jak pomidory, ogórki, brokuły, szpinak, kapusta, cukinia, papryka,
• świeże owoce (zwłaszcza o niskim IG), takie jak maliny, truskawki, jagody, wiśnie czy jabłka (w umiarkowanych ilościach),
• gruboziarniste produkty zbożowe (np. kasza gryczana, ryż brązowy, pieczywo żytnie na zakwasie, kasza jęczmienna wiejska, kasza orkiszowa, makarony pełnoziarniste, płatki owsiane górskie, płatki żytnie),
• chude i tłuste gatunki ryb (np. makrela, halibut, dorsz, łosoś, pstrąg, mintaj, sandacz),
• chude mięsa (głównie drób),
• jaja,
• nasiona roślin strączkowych (np. soczewica, groch, bób, fasola, soja),
• nabiał o niskiej bądź średniej zawartości tłuszczu (np. naturalne jogurty, kefiry, maślanki, ser mozzarella light, serki wiejskie, sery twarogowe),
• orzechy (niesolone i niesłodzone), pestki, nasiona (np. orzechy włoskie, laskowe, brazylijskie, nerkowca, migdały, siemię lniane, nasiona chia, słonecznika, sezamu, pestki dyni, ziarna maku),
• gorzka czekolada,
• ciemne kakao,
• oleje roślinne tłoczone na zimno (głównie oliwa z oliwek extra virgin i olej rzepakowy).

Dieta przy nietolerancji glukozy nie powinna zawierać produktów zasobnych nie tylko w cukry proste, ale i tłuszcze trans. Trzeba wykluczyć również żywność wysoko przetworzoną i fast food, słone przekąski, margaryny, soki owocowe, owoce suszone, owoce o wysokim IG (dojrzałe banany, melony i winogrona) oraz alkohol.