Palczatka cytrynowa – wygląd, właściwości i zastosowanie
Palczatka cytrynowa to trawa z rodziny wiechlinowatych. Ponieważ jest zasobna w charakterystyczny aromat olejku lemongrasowego, wykorzystuje się ją zarówno w kuchni, jak i kosmetyce oraz medycynie naturalnej. Jakie ma właściwości? Jak ją stosować?
1. Co to jest palczatka cytrynowa?
Palczatka cytrynowa, znana także jako trawa cytrynowa (Cymbopogon citratus) lub cytronela, to gatunek trawy z rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z rejonów południowo-wschodniej Azji. Obecnie uprawia się ją na wielu na obszarach strefy międzyzwrotnikowej, głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego, zarówno jako wieloletnia roślina ozdobna, jak i źródło surowca – olejku lemongrasowego.
Jak wygląda palczatka cytrynowa?
Palczatka cytrynowa rośnie w gęstych kępach. Może osiągnąć 3 metry wysokości. Jej twarde liście mają charakterystyczne ostre brzegi. Są zebrane w dorodne i gęste kępy o żywym, zielonym wybarwieniu. Drobne kwiaty trawy cytrynowej mają barwę zielonkawo-czerwoną, a złożone z kłosów kwiatostany znajdują się na szczycie źdźbła. Wyglądem roślina przypomina trzcinę.
2. Zastosowanie palczatki cytrynowej w kuchni
Cymbopogon citratus jest rośliną przyprawową, która odnajduje się w wielu kuchniach świata. Wykorzystuje się ją również w przemyśle chemicznym, kosmetycznym oraz farmaceutycznym. Ma to związek zarówno z jej niezwykłymi walorami smakowymi (posiada cytrusowy aromat), jak i walorami prozdrowotnymi (zawdzięcza je wielu fitozwiązkom). Palczatka cytrynowa jest powszechnie stosowana w kuchni azjatyckiej, ale nie tylko.
Wykorzystuje się zarówno jej bulwę, jak i pędy. Można ją kupić zarówno w postaci świeżej, jak i jako suszoną trawę cytrynową. Bywa dostępna także trawa cytrynowa marynowana. Trawa cytrynowa ma wszechstronne zastosowanie. Służy do przyprawiania dań mięsnych, rybnych, zup, warzywnych curry, dań smażonych, sosów, marynat, sałatek czy deserów.
Aromatyzować można nią także napoje, drinki, herbaty czy kompoty. Jej zaletą jest to, że nadaje świeży, cytrynowy posmak bez kwaśności typowej dla cytryny. Ma znacznie łagodniejszy, korzenny smak.
3. Właściwości lecznicze palczatki cytrynowej
Trawa cytrynowa posiada właściwości prozdrowotne. Ma to związek z tym, że jest zasobna w olejek lemongrasowy zawierający alfa-terpineol, mircen, geraniol, cytral czy nerol, polifenole oraz związki rozpuszczalne w tłuszczach, także sole mineralne (żelazo, potas, mangan) czy witaminy (witaminę C, witaminę A, witaminy z grupy B - kwas foliowy, niacynę, ryboflawinę, tiaminę, pirydoksynę).
Substancje aktywne obecne w palczatce cytrynowej sprawiają, że roślina ma działanie:
- przeciwdepresyjnie,
- antybakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- odkażające,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwzapalnie,
- antyoksydacyjnie,
- moczopędnie.
Ponadto wspiera pamięć i koncentrację, pobudza krążenie, jest też pomocna w leczeniu niestrawności (pobudza wydzielanie soków trawiennych). Łagodzi objawy wzdęć, wymiotów i zaparć. Korzystnie działa na metabolizm.
Trawa cytrynowa pomaga też łagodzić bóle mięśniowe i bóle głowy. Ponadto obniża cholesterol, reguluje poziom glukozy we krwi oraz wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wskazaniem do stosowania palczatki cytrynowej jest:
- niestrawność,
- zaburzenia nastroju,
- infekcje,
- profilaktyka miażdżycy i cukrzycy (roślina wywiera korzystny wpływ na poziom cholesterolu i glukozy we krwi), także nowotworów (z uwagi na zawartość antyoksydantów i cytralu. To związek chemiczny wykazujący silne działanie przeciwnowotworowe).
4. Palczatka cytrynowa w kosmetyce
W medycynie ludowej olejek lemongrasowy był wykorzystywany w leczeniu stanów zapalnych skóry i owrzodzeń. Obecnie palczatkę cytrynową można znaleźć w składzie wielu kosmetyków. Zawierają ją kremy i toniki, płyny do kąpieli, mydła naturalne, także szampony.
Jakie działanie wykazuje trawa cytrynowa? Przede wszystkim antybakteryjne i przeciwgrzybicze, rozjaśniające, relaksujące i rozluźniające, a także ujędrniające i aromatyzujące, co doceniła branża perfumeryjna.
Ponadto olejek wykorzystuje się w produkcji odświeżaczy powietrza. Wart pamiętać, że olejek z trawy cytrynowej odstrasza komary, meszki i inne uciążliwe owady.
5. Przeciwwskazania, środki ostrożności i skutki uboczne
Olejek lemongrasowy stosuje się zewnętrznie, zawsze po rozcieńczeniu z innymi olejami (np. Olejem winogronowym, migdałowym czy oliwy z oliwek). Miksturę wciera się w bolesne miejsca, wykonując masaż. Kilka kropli olejku można także dodać do kąpieli lub dyfuzora czy nawilżacza powietrza.
Bardzo ważne jest, by nie stosować go w nadmiarze. Trzeba również pamiętać, że trawa cytrynowa dla kobiet w ciąży i karmiących jest bezpieczna wyłącznie w ilościach przyprawowych. Zarówno jej większe ilości, jak i stosowanie olejku eterycznego jest niewskazane.
