Chałka: kalorie i wartości odżywcze
Chałka to pieczywo wypiekane z mąki pszennej, jaj, cukru, drożdży, wody i soli. Ma charakterystyczny, owalny kształt i postać zaplecionego warkocza. Wyróżnia ją delikatny, słodkawy miąższ i rumiana skórka z kruszonką. Ile kalorii zawiera chałka i jakie są jej główne wartości odżywcze? Czy jest zdrowa? Jak ją jeść?
1. Co to jest chałka?
Chałka to puszyste, sprężyste pszenne pieczywo drożdżowe w postaci zaplecionego warkocza, często z kruszonką, makiem, orzechami czy rodzynkami. W kuchni polskiej jest słodka, zaś w żydowskiej – tylko lekko słona (chałka jest rytualnym typem pieczywa dla Żydów, którzy spożywają ją podczas szabatu i świąt). Nazwa chałka wywodzi się z hebrajskiego "חַלָּה" (chala). Jej inne nazwy to plecionka czy kukiełka.
Chałkę piecze się z mąki pszennej, jaj, cukru, drożdży, wody i soli. Formułuje się ją w owalny kształt. Na górnej powierzchni wypieku znajduje się warkocz. W środku, pod chrupiącą, zrumienioną skórką skrywa się delikatny miąższ. Czasem chałka może mieć kształt okrągłych bułek lub warkocza uformowanego w okrąg.
Jak jeść chałkę?
Jakie są sposoby wykorzystania chałki w kuchni? Najczęściej jada się ją jako przekąskę, podwieczorek lub na śniadanie. Podaje się ją z masłem, ale także dżemem, konfiturami, miodem. Jest także pyszna bez dodatków. Podaje się ją z kawą zbożową, mlekiem czy kakao.
2. Kalorie i wartości odżywcze chałki
Chałka jest wypiekiem, o którego o charakterze i wartościach odżywczych stanowi biała mąka pszenna. Ta nie jest ulubionym produktem dietetyków i lekarzy – nie dostarcza zbyt wielu cennych substancji. Źródłem wartościowych składników odżywczych, to jest kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, witaminy E, fosforu i żelaza, witaminy czy minerałów mogą być jaja.
Ile kcal ma chałka? Szacuje się, że porcja 100 g produktu dostarcza około 334 kcal (1410 kJ). Oznacza to, że średniej wielkości chałka (270 g) zawiera ponad 800 kalorii (kcal). Ile kalorii ma jedna kromka? To naturalnie zależy od jej wielkości, niemniej można przyjąć, że kawałek chałki o wadze 27 g dostarcza około 80-90 kcal.
Ponadto 100 g chałki to:
- 7 g tłuszczu, w tym 3 g to nasycone kwasy tłuszczowe,
- 58 g węglowodanów, w tym 10 g cukru,
- 8 – 9 g białka,
- 1,7 g błonnika.
W chałce obecny jest też potas, wapń, fosfor, magnez, miedź, żelazo oraz witaminy z grupy B czy witamina A. Choć na tym tle wyróżnia się zawartość witaminy E (1,49 mg), folianów (38 µg), niacyny (0,89 mg), witaminy B1 (0,104 mg), witaminy B2 (0,077 mg), fosforu (74 mg), żelaza (1,1 mg) czy miedzi (0,09 mg), nie są to znaczące ilości. W wypieku jest także obecny cholesterol i sód.
3. Czy chałka jest zdrowa?
Chałka jest produktem wysokokalorycznym, który nie dostarcza zbyt wielu witamin i minerałów, cennych makroskładników, takich jak białko bądź błonnik. Jednocześnie zawiera spore ilości tłuszczu, sacharozy i sodu.
Jak można się domyślać, chałka spożywana w nadmiernych ilościach może prowadzić do nadwagi i otyłości. Można zatem po nią sięgać wyłącznie od czasu do czasu. To szczególnie ważne w przypadku osób, które dbają o sylwetkę bądź próbują schudnąć. Z chałki powinny zrezygnować osoby zmagające się z cukrzycą i insulinooporonością.
Aby zminimalizować niekorzystny wpływ chałki na zdrowie, można nie tylko ograniczać jej ilość, ale i pamiętać, że zdrowsza będzie:
- chałka z dodatkiem miodu zamiast cukru,
- chałka zjedzona z maślanką, kefirem czy jogurtem naturalnym niż mlekiem, zwłaszcza tłustym,
- chałka, do upieczenia której wykorzystano mąkę pełnoziarnistą, mąkę orkiszową lub owsianą, a nie białą mąkę pszenną, którą zawiera klasyczna chałka drożdżowa. Taki wypiek nie tylko będzie miał niższy indeks glikemiczny (IG), ale i stanie się lepszym źródłem witamin i składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego.
Najlepsza chałka – przepis fit
Aby przygotować chałkę w wersji fit, potrzebne są takie składniki jak:
- 25 g drożdży,
- 125 ml letniego mleka,
- 300 g mąki orkiszowej lub pełnoziarnistej.
- 20 g rozpuszczonego oleju kokosowego (jeśli uważasz, że najlepsza chałka z kruszonką zawiera masło, możesz je dodać zamiast oleju),
- 40 g erytrytolu lub ksylitolu,
- 5 g cukru (sam erytrol czy ksylitol nie zareagują z drożdżami, przez co ciasto nie wyrośnie).
Jak zrobić fit chałkę?
Zacznij od przygotowania zaczynu. Drożdże rozkrusz i wymieszaj z ciepłym mlekiem, cukrem i łyżeczką mąki. Odstaw na kwadrans w ciepłe miejsce. Do miski wsyp mąkę, dodaj jajko, olej, słodziki i drożdże. Przez kilkanaście minut zagniataj ciasto. Odstaw je w ciepłe miejsce na godzinę.
Następnie delikatnie zagnieć ciasto, podziel je na trzy równe części. Zrób z nich długie wałki, ułóż obok siebie i zapleć warkocz. Chałkę posmaruj białkiem jaja i odstaw na 15 minut (jeśli chcesz, by była to domowa, prawdziwa chałka, możesz zrobić kruszonkę). Wstaw ją do piekarnika i piecz w 180 stopniach przez pół godziny.
