Kuchnia pięciu przemian – zasady diety. Co jeść, a czego unikać?
Kuchnia pięciu przemian jest elementem tradycyjnej medycyny chińskiej, która ma swoje korzenie w filozofii taoistycznej. Ta zakłada, że człowiek jest nierozerwalnie związany z naturą i podlega jej prawom. Ten sposób komponowania i przygotowywania posiłków jest powiązany z cyklem pór roku i naturą energetyczną pokarmów. Jakie są zasady diety? Co jeść, a czego unikać?
1. Co to jest kuchnia pięciu przemian?
Kuchnia pięciu przemian to chińska filozofia zdrowia, która jest powiązana z cyklem pór roku. Wywodzi się z taoizmu, który zakłada, że człowiek jest częścią natury i podlega jej prawom. Oznacza to, że musi podporządkować się jej rytmowi i cyklom pór roku. Dlaczego?
Procesy zachodzące w naturze mają wpływ na emocje, umysł i energię, a co za tym idzie także sposób odżywiania się. Według chińskiej medycyny, by zachować zdrowie, konieczne jest utrzymanie równowagi pomiędzy temperaturą otoczenia a ciepłem organizmu.
Dieta pięciu przemian każdej porze roku przypisuje określony żywioł oraz smak, a każdemu okresowi i smakowi ważne narządy, takie jak wątroba, nerki czy płuca.
Jakie są okresy w diecie pięciu przemian?
Systemowi Pięciu Przemian przyporządkowane są wszystkie materialne i niematerialne zjawiska wszechświata. Zarówno filozofia, jak i dieta pięciu przemian rozróżnia pięć okresów. Każdy z nich cechuje inny żywioł, pora roku, smak i organ. To:
- Okres wiosny, symbolem którego jest smak kwaśny i kolor zielony. Spożywane w tym czasie produkty mają oczyszczać organizm oraz pobudzać do pracy wątrobę i pęcherzyk żółciowy.
- Okres lata, symbolem którego jest smak gorzki i czerwony kolor. Dieta ma za zadanie wzmacniać serce oraz poprawiać pracę jelit.
- Okres późnego lata, któremu odpowiada smak słodki, kolor żółty. Pokarmy mają wpływać korzystnie na pracę śledziony oraz żołądka.
- Okres jesieni, symbolem którego jest smak ostry i kolor biały. Zadaniem spożywanych produktów jest wzmocnienie pracy płuc i jelita grubego.
- Okres zimy, symbolem którego jest smak słony i czarny kolor. W tym okresie pokarm ma korzystnie wpływać na pracę pęcherza moczowego oraz nerek, a także rozgrzewać organizm.
Przemiany następują po sobie zataczając krąg, a każda pora roku niesie ze sobą zmiany: wiosna to odrodzenie, lato to czas wzmożonej aktywności, jesień – równowagi, a zima odpoczynku, zarówno dla przyrody, jak i dla człowieka.
2. Zasady kuchni pięciu przemian
Dieta kuchni pięciu przemian koncentruje się na wzmocnieniu organizmu i poprawie pracy wszystkich układów i narządów. Opiera się na produktach sezonowych, właściwych dla danej strefy klimatycznej, a przy tym jak najmniej przetworzonych. Potrawy można przygotowywać różnymi technikami obróbki termicznej, takimi jak gotowanie, pieczenie, duszenie czy grillowanie.
Co jeść na diecie pięciu przemian?
Na diecie pięciu przemian spożywa się warzywa, owoce, rośliny strączkowe, zboża, fermentowane napoje mleczne, pestki i orzechy, ryby oraz zioła. Dopuszcza się spożywanie ograniczonych ilości chudych gatunków mięsa.
Ważna jest również przemiana materii oraz rytm narządów wewnętrznych. I tak śniadanie powinno być obfite, konsumowane w momencie najbardziej efektywnej pracy żołądka (godz. 7–9), obiady mniej obfite, a kolacja symboliczna.
Ponadto zarówno dieta pięciu przemian, jak i medycyna chińska biorą pod uwagę rytm dobowy pracy ustroju, a także właściwości rozgrzewające lub chłodzące produktów. I tak: produkty gorące rozgrzewają, ciepłe dodają energii, neutralne tonizują pracę organów wewnętrznych, zaś i nawilżające odżywiają i nawadniają.
Ważną zasadą diety jest obecność wszystkich pięciu żywiołów w każdym daniu. Wyjątek stanowi smak słodki. Ten można spożywać samodzielnie. Kluczowa jest także odpowiednia kolejność dodawania smaków podczas sporządzania posiłków. Składniki dodaje się następująco po sobie: słodki, ostry, słony, kwaśny, gorzki.
Kawa 5 przemian
Według zasady pięciu przemian można przygotować nawet kawę. Najważniejsze są nie tylko jej składniki, ale i kolejność ich dodawania. Kawa jest przy tym gotowana, nie parzona.
Co jest potrzebne, by ją zrobić?
- ogień, czyli smak gorzki, to woda i kawa,
- ziemia, czyli smak słodki, to cynamon i miód,
- metal, czyli smak ostry, to kardamon, goździki i imbir,
- woda, czyli smak słony, to sól,
- drzewo, czyli smak kwaśny, to cytryna.
3. Czego nie jeść na diecie pięciu przemian?
Kuchnia pięciu przemian zakłada wyeliminowanie niektórych produktów spożywczych, takich jak:
- biały, rafinowany cukier,
- słodkie mleko,
- słoninę, smalec, boczek,
- frytki,
- chipsy,
- przetworzone słodycze,
- słodkie napoje gazowane,
- czerwone, tłuste mięsa,
- wysoko przetworzone przetwory mięsne.
Przeciwwskazana jest zatem żywność bogata w cukier, tłuszcze zwierzęce i aromaty, barwniki czy konserwanty. Konieczne jest także ograniczenie soli i produktów o smaku kwaśnym.
4. Dla kogo kuchnia pięciu przemian?
Ponieważ kuchnia pięciu przemian pozwala zachować dobre samopoczucie i zdrowie, a w dłuższej perspektywie obniża ryzyko rozwoju wielu poważnych chorób, takich jak cukrzyca, miażdżyca czy nowotwory, jest wskazana dla osób zmagających się z chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak otyłość, nadciśnienie czy cukrzyca.
Docenią ją wegetarianie i weganie, a także osoby, które szukają w kuchni urozmaicenia i chcą jeść odpowiedzialnie.