Frytki - historia, kalorie i wartości odżywcze, wpływ na zdrowie, przepis
Frytki to pokrojone w słupki ziemniaki smażone w głębokim tłuszczu. Pomimo prostego przepisu stały się jednym z najpopularniejszych fast foodów na świecie. Po dziś dzień nie wiadomo czy frytki wywodzą się z Belgii czy Francji, ale wątpliwościom nie podlega fakt, że lubią je prawie wszyscy - dzieci i dorośli. Co warto wiedzieć o frytkach?
1. Czym są frytki?
Frytki to pokrojone w słupki i usmażone w głębokim tłuszczu ziemniaki. Są one uznawane za samodzielne danie fast food lub dodatek do mięsa czy ryb.
Zazwyczaj są spożywane z keczupem lub majonezem, ale to niejedyne sposoby jedzenia tej przekąski. Frytki zawierają bardzo dużo kalorii i są ciężkostrawne. Z tego względu wiele osób preferuje pieczone frytki lub kroi w słupki pietruszkę, buraki, selera lub marchewkę, rezygnując z używania ziemniaków.
2. Historia frytek
Frytki pochodzą z Francji lub Belgii, ale oba kraje kłócą się o to niezmiennie od wielu lat. Francuzi przekonują, że na początku XIX wieku smażone ziemniaki były podawane w Białym Domu.
W Anglii do tej pory używa się nazwy french fries, choć coraz częściej spotykane są również frytki belgijskie, które podobno spożywali farmerzy przy rzece Moza.
Później ich przekąskę rzekomo polubili amerykańcy żołnierze w trakcie wojny, a ze względu na porozumiewanie się po francusku, uznali, że jest to potrawa właśnie z tego kraju.
Jedyna pewna informacja to sprzedaż frytek na Pont Neuf w Paryżu w latach 80. XVIIII wieku. Francuski pisarz był zdania, że największym wkładem Francji w gastronomii są właśnie smażone ziemniaki.
Bez względu na wątpliwości w kwestii pochodzenia, frytki cieszą się ogromną popularnością w wielu krajach. Większość osób kojarzy je ze Stanami Zjednoczonymi, bo to właśnie Ameryka znacząco wpłynęła na ich sławę.
Uznaje się, że frytki są znane przede wszystkim dzięki firmom, takim jak McDonald’s, KFC czy Burger King. Wiele statystyk wskazuje na to, że aż 7% ziemniaków w USA trafia do pierwszej wymienionej restauracji typu fast food.
3. Kalorie i wartości odżywcze frytek
| Kalorie i wartości odżywcze | Zawartość w 100 g |
Zawartość w 71 g (1 porcja, małe) |
|---|---|---|
| Wartość energetyczna | 312 kcal | 222 kcal |
| Białko | 3,43 g | 2,44 g |
| Węglowodany | 41,4 g | 29,4 g |
| Cukier | 0,30 g | 0,21 g |
| Błonnik | 3,80 g | 2,70 g |
| Tłuszcz | 14,73 g | 10,46 g |
| Tłuszcze nasycone | 2,34 g | 1,66 g |
| Tłuszcze jednonienasycone | 5,97 g | 4,24 g |
| Tłuszcze wielonienasycone | 5,40 g | 3,83 g |
| Cholesterol | 0 mg | 0 mg |
| Witamina C | 4,70 mg | 3,34 mg |
4. Kalorie i wartości odżywcze upieczonych mrożonych frytek
| Kalorie i wartości odżywcze | Zawartość w 100 g |
Zawartość w 74 g (10 sztuk) |
|---|---|---|
| Wartość energetyczna | 172 kcal | 127 kcal |
| Białko | 2,66 g | 1,97 g |
| Węglowodany | 28,7 g | 21,2 g |
| Cukier | 0,28 g | 0,21 g |
| Błonnik | 2,60 g | 1,92 g |
| Tłuszcz | 5,22 g | 3,86 g |
| Tłuszcze nasycone | 1,03 g | 0,76 g |
| Tłuszcze jednonienasycone | 3,24 g | 2,40 g |
| Tłuszcze wielonienasycone | 0,32 g | 0,24 g |
| Cholesterol | 0 mg | 0 mg |
| Witamina C | 13,30 mg | 9,84 mg |
5. Frytki a zdrowie
Frytki są smażone w głębokim tłuszczu, w związku z czym są bardzo kaloryczne (ok. 300 kcal w 100 g produktu). Składają się w głównej mierze z węglowodanów i tłuszczu, często w składzie obecne sa również tłuszcze trans, które przyczyniają się do rozwoju cukrzycy i chorób serca.
Smażone ziemniaki są dość obficie solone, co zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego i udaru mózgu. Przekąska ta jest ponadto ciężkostrawna, po zjedzeniu większej porcji można spodziewać się uczucia pełności w brzuchu i obrzęków.
W restauracjach frytki są smażone w ogromnych frytkownicach na łoju lub uwodornionych olejach roślinnych, które pozwalają na używanie wysokiej temperatury. Ziemniaki byłyby znacznie zdrowsze po przygotowaniu w oleju rzepakowym, ale jest on dużo droższy.
Kolejną wadą frytek jest wytwarzający się w trakcie obróbki cieplnej akrylamid, który zwiększa ryzyko raka wątroby nawet o 60 procent. Jest to związek chemiczny, który powstaje w produktach o dużej zawartości skrobii.
6. Przepis na pieczone frytki
Pieczone frytki to alternatywa dla kalorycznych smażonych ziemniaków, a przepis jest banalnie prosty.
Składniki:
- pół kilograma ziemniaków,
- 1,5 łyżki oleju rzepakowego,
- łyżeczka cukru,
- papier do pieczenia,
- sól.
Sposób przygotowania:
Ziemniaki obieramy, myjemy, kroimy w plastry, a następnie w słupki. W zimnej wodzie rozpuszczamy cukier i namaczamy w niej ziemniaki na około 30 minut, dzięki czemu będą wyjątkowo chrupiące.
Po upływie tego czasu odcedzamy je, dokładnie osuszamy i mieszamy z olejem rzepakowym. Piekarnik rozgrzewamy do 220 stopni (termoobieg lub termoobieg-dół), a blachę wykładamy papierem do pieczenia.
Ziemniaki układamy równomiernie na papierze i wkładamy do piekarnika na 20-30 minut. W czasie pieczenia warto przemieszać frytki, by równomiernie się zarumieniły. Po wyjęciu na talerz solimy je według uznania i podajemy w dowolny sposób.
7. Z czym jeść frytki?
Frytki są podawane na wiele różnych sposobów, w Polsce zazwyczaj z keczupem, w Belgii z majonezem, w Wielkiej Brytanii z octem, a we Francji z musztardą.
W Kanadzie dużą popularnością cieszą się ziemniaki polewane sosem pieczeniowym i posypywane serem. Japończycy z kolei smażone ziemniaki skrapiają sosem sojowym lub łączą z zielonym curry.
W Malezji frytki znane są tylko z ostrym sosem chili, a w Pensylwanii układa się je na sałatce i polewa obficie sosem serowym. Niektórzy spożywają frytki samodzielnie, a w restauracjach często są one traktowane jako dodatek do dania głównego - burgera, mięs czy ryb.
