Ziele dziurawca – wygląd, właściwości i działanie
Ziele dziurawca to surowiec zielarski pozyskiwany z rośliny należącej do rodziny okrętnicowatych, zwanych także dziurawcowatymi. Można je zbierać, ale i kupić w aptekach oraz sklepach zielarskich. Jakie ma właściwości? Na czym polega jego działanie?
1. Co to jest ziele dziurawca?
Ziele dziurawca to cenny surowiec zielarski o wielu właściwościach prozdrowotnych. Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczyń krwionośnych, wykazuje także działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, odkażające.
Za lecznicze działanie ziela dziurawca odpowiada olejek eteryczny (α-pinen, gurjunen), kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy), flawonoidy, garbniki, kwas γ-aminomasłowy (GABA), ksantony, kwercetyna (hiperozyd, rutozyd, amentoflawon), naftodiantrony (hiperycyna, pseudohiperycyna, protohyperycyna, pseudoprotohyperycyna), pochodne fluoroglucyny (hyperforyna, adhyperforyna, hydroperoksykadiforyna), witaminy C i A.
2. Jak wygląda dziurawiec zwyczajny?
Dziurawiec zwyczajny (łac. Hypericum perforatum) to roślina z rodziny okrętnicowatych, zwanych także dziurawcowatymi. Naturalnie występuje w Europie, Azji Zachodniej i Afryce Północnej. W Polsce jest pospolita. Porasta murawy, ubogie miedze, zarośla. Powszechnie traktowana jako chwast.
Hypericum perforatum jest rośliną o drobnych żółtych kwiatach. Jej liście mają kształt elipsy, a na ich powierzchni widoczne są charakterystyczne kropki. To gruczoły wypełnione olejkami eterycznymi.
Najbardziej cenną częścią rośliny są szczyty pędów, które zbiera się w początkowym okresie kwitnienia (wówczas stężenie składników aktywnych jest najwyższe), a następnie poddaje suszeniu w warunkach naturalnych lub w suszarniach.
3. Gdzie kupić ziele dziurawca?
Ziele dziurawca można zbierać, ale i kupić w aptekach oraz sklepach zielarskich. Obecnie z młodych pędów i kwiatów dziurawca przygotowuje się ekstrakty wodno-etanolowe, suche ekstrakty oraz susz do zaparzania. Można kupić ziele dziurawca w postaci herbat, tabletek, drażetek i kapsułek.
Dostępna jest także nalewka z dziurawca. Wyciąg z dziurawca bywa składnikiem kremów i maści do stosowania na skórę, a także syropów i kropli żołądkowych. Olejek eteryczny z dziurawca jest dodawany do maści stosowanych w terapii hemoroidów oraz kremów i balsamów o działaniu regenerującym.
4. Zastosowanie ziela dziurawca
Ziele dziurawca może być stosowane w stanach zapalnych wątroby oraz schorzeniach przewodu pokarmowego jako środek rozkurczający. Dzięki temu wspomaga walkę z zaburzeniami trawienia oraz bólami brzucha towarzyszącym miesiączce.
Roślina może być wykorzystywana również w celu łagodzenia dolegliwości:
- w okresie menopauzy lub towarzyszących zespołowi napięcia przedmiesiączkowego,
- typowych dla stanów zapalnych w obrębie układu pokarmowego czy dróg żółciowych,
- związanych z zaburzeniami funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Ponadto dziurawiec może być stosowany wspomagająco w terapii stanów depresyjnych oraz depresji o łagodnym i umiarkowanym nasileniu. Zalecany wyciąg z dziurawca (a nie napar z ziela), który ma właściwości uspokajające, może wspierać leczenie nerwic i stanów lękowych. Wyciągi z dziurawca stosowane zewnętrznie mogą przyspieszać gojenie się ran, niwelować zakażenia skóry, wrzody czy trądziku.
5. Dziurawiec – przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności
Ze stosowaniem ziela dziurawca wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak zawroty głowy, ból głowy, osłabienie, wzmożone pocenie się, niestrawność, ale nie tylko.
Pozostałe niepożądane skutki uboczne są związane ze stosowaniem ziela w porze letniej oraz podczas farmakoterapii, w której wykorzystywane są głównie środki antyretrowirusowe, leki przeciwzakrzepowe, środki antykoncepcyjne i przeciwdepresyjne. Dlaczego?
Po pierwsze wyciągi z dziurawca mogą wpływać na metabolizm leków i odwracać ich działanie (substancje zawarte w dziurawcu mogą obniżać ich skuteczność). W połączeniu z antydepresantami może wystąpić tzw. zespół serotoninowy.
Objawia się on między innymi halucynacjami, nadmiernym pobudzeniem, hipertermią, drgawkami. W skrajnych wypadkach może doprowadzić do śmierci. Po drugie obecność hyperycyny może powodować reakcje fototoksyczne (dziurawiec ma działanie fotouczulające, stąd spożywanie go w czasie opalania może sprawić, że na skórze pojawią się przebarwienia). Z tego powodu należy unikać dużej ilości światła słonecznego oraz stosować kremy z wysokim filtrem UV.
Bardzo ważne jest również stosowanie się do przeciwwskazań. Stanowi ją ciężka depresja, uszkodzenia wątroby i bardzo wysoka gorączka. Ziela dziurawca powinny również unikać osoby z nadwrażliwością na światło słoneczne, mające bardzo jasną karnację lub zmagające się z chorobowymi zmianami skórnymi.
