Biały mak – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania
Biały mak nie jest w Polsce zbyt popularny. Kojarzy się głównie z rogalami świętomarcińskimi i kuchnią wschodnią. Czym różni się od maku niebieskiego? Jakie ma właściwości? Gdzie go kupić i do czego wykorzystać?
1. Co to jest biały mak?
Biały mak jest zdecydowanie mniej popularny niż mak niebieski. Czym się różni? Jego smak jest nieco delikatniejszy i bardziej słodki. Ziarenka są drobne, twarde i przybierają kształt nerki, są także trochę mniejsze niż ziarna maku niebieskiego. Mak niebieski uważany jest za europejski. O maku białym często mówi się azjatycki lub indyjski. Smak i tekstura obydwu gatunków jest podobna, stąd stosuje się je zamiennie, w zależności od dostępności lub preferencji.
Skąd się bierze biały mak? Jak można się domyślać, pochodzi z maku. To roślina oleista, rodzima dla Eurazji, Afryki i Ameryki Północnej. Jak wygląda? Ma prostą, owłosioną łodygę i duże, pojedyncze kwiaty oraz owoce nazywane makówkami. Gdy kwiat maku przekwita, dojrzewają w niej nasionka, czyli właśnie mak. Obydwa rodzaje ziaren pochodzą z Azji.
Mak biały można kupić w sklepach ze zdrową żywnością (zwłaszcza internetowych), ale i supermarketach. Jest powszechnie dostępny w postaci suchej. Za kilogram trzeba zapłacić około 20 zł, a za biały mak BIO nawet 70 zł. Mak niebieski jest popularniejszy, bardziej dostępny i tańszy.
2. Wartości odżywcze białego maku
Biały mak jest zasobny w witaminy, minerały, a także błonnik pokarmowy oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Jest bardzo kaloryczny. Porcja 100 g maku dostarcza 525 kcal.
W maku można znaleźć spore pokłady miedzi, wapnia i fosforu, a także żelaza, magnezu i cynku. Znajdują się nim również witaminy: C, B1, B2, B3, B5, B6, foliany, witamina A i E.
3. Właściwości zdrowotne białego maku
Biały mak jest nie tylko smaczny, ale i zdrowy. Można mu przypisać wiele walorów leczniczych, takich jak:
- wpływ na regulację stężenia insuliny i glukozy we krwi,
- obniżanie stężenia cholesterolu LDL, obniżanie stężenia cholesterolu całkowitego i podwyższanie stężenia cholesterolu HDL,
- zapobieganie zaparciom i przyspieszenie pasażu jelitowego,
- pozytywny wpływ na układ kostny,
- łagodzenie stanów zapalnych, a także bólów zębów, bólu stawów,
- pozytywny wpływ na układ krążenia: wzmacnia ściany naczyń krwionośnych i obniża ciśnienie tętnicze krwi,
- pozytywny wpływ na układ krążenia, tworzenie i funkcjonowanie czerwonych krwinek, metabolizm tłuszczu,
- poprawa funkcjonowania układu nerwowego,
- łagodzenie objawów bezsenności.
4. Przeciwwskazania do jedzenia maku
Pomimo korzystnych właściwości zdrowotnych, biały mak nie jest produktem, który mogą jeść wszyscy. Co jest przeciwwskazaniem?
Przede wszystkim wiek. Ponieważ mak jest ciężkostrawny, nie należy go podawać dzieciom poniżej 2. roku życia. Z białego maku powinny także zrezygnować osoby chorobami układu pokarmowego i pozostające na diecie lekkostrawnej.
Ostrożność zaleca się kobietom ciężarnym oraz osobom zażywającym leki, ponieważ mak może wchodzić z nimi w niebezpieczne dla zdrowia interakcje.
5. Do czego biały mak?
Biały mak znajduje zastosowanie w cukiernictwie jako nadzienie do ciast, ciasteczek, rogali, muffinek, drożdżówek i tortów. To doskonały dodatek do sałatek, granoli, muesli, a także składnik kutii oraz potraw z makaronu i ryżu. Jest charakterystyczny dla kuchni wschodniej. W kuchni indyjskiej stosuje się go do zagęszczania sosów oraz jako dodatek do potraw mięsnych i rybnych. Sprawdza się też jako posypka do wypieków.
W Polsce biały mak najczęściej występuje w kontekście wypieku, który pojawia się 11 listopada, z okazji Dnia Świętego Marcina, w Poznaniu i niektórych częściach Wielkopolski. To rogale świętomarcińskie, czyli rogale z nadzieniem z białego maku. To produkt o chronionej nazwie pochodzenia, wpisany na listę chronionych oznaczeń geograficznych. Rogal świętomarciński to ciasto półfrancuskie na margarynie, nadzienie z białego maku z masą jajeczną i bakaliami oraz polewa z lukru posypanego rozdrobnionymi orzechami.
Jak przygotować biały mak? Jeśli mak ma zostać wykorzystany do nadzienia, przed zmieleniem trzeba go zalać wrzątkiem i pozostawić na kilka godzin, po czym odsączyć nadmiar wody. Można też zalać go gorącą wodą i gotować przez około pół godziny od momentu zagotowania. Biały mak, który ma być posypką, trzeba krótko prażyć na suchej patelni lub piec. To sprawi, że jego smak będzie bardziej intensywny, orzechowo-korzenny.