Monodieta – zasady, warianty, korzyści i zagrożenia
Monodieta to dieta jednoskładnikowa. Oznacza to, że przez jakiś czas spożywa się wyłącznie jeden rodzaj produktu spożywczego. Jej podstawą jest zatem wybrany owoc, warzywo, nabiał, także kasza bądź ryż. Jakie są jej cele i efekty? Czy z tym sposobem żywienia wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych?
1. Co to jest monodieta i jakie są jej podstawowe zasady?
Monodieta to rodzaj diety, w ramach której spożywa się wyłącznie jeden rodzaj pokarmu (wyłącznie jednego produktu spożywczego lub grupy produktów, na przykład pod różnymi postaciami) przez określony czas, zazwyczaj kilka dni lub nawet tygodni. Posiłki oparte o ten składnik spożywa się trzy razy dziennie, na śniadanie, obiad i kolację. Jakie są jej inne podstawowe zasady?
W monodiecie kluczowy jest wybór zdrowych, wartościowych produktów o wysokiej wartości odżywczej. Tylko takie bowiem są w stanie dostarczyć organizmowi odpowiedniej ilości niezbędnych składników odżywczych.
Nie mniej istotne jest spożywanie dużej ilości wody. To zapobiega odwodnieniu, ale i wspiera proces detoksykacji ustroju. Podczas monodiety ważne jest również zapewnienie odpoczynku i relaksacji, by organizm mógł efektywnie wykorzystać dostarczane mu pożywienie.
2. Najpopularniejsze warianty monodiety i potencjalne korzyści
Istnieje wiele różnych typów monodiet. To na przykład dieta:
- dieta warzywna – wówczas przez określony czas można spożywać wybrane warzywa: ziemniaki, marchewki, ogórki czy szpinak (dieta ziemniaczana, dieta marchewkowa, dieta szpinakowa, dieta kapuściana, dieta ogórkowa); ważne, by były zasobne w witaminy, minerały i błonnik.
- dieta owocowa – można wybrać jeden rodzaj owoców, koniecznie bogaty w witaminy, minerały i przeciwutleniacze; przykładem jest dieta arbuzowa, dieta ananasowa, dieta grejpfrutowa, dieta jabłkowa, dieta bananowa,
- dieta ryżowa, która polega na spożywaniu przez kilka dni wyłącznie gotowanego ryżu; jest to często stosowana dieta detoksykacyjna,
- dieta jogurtowa, dieta kefirowa,
- dieta gryczana, dieta jaglana,
- dieta jajeczna.
Monodieta to rodzaj diety, który stosuje się, oczekując różnych efektów. Najczęściej jest to chęć utraty zbędnych kilogramów i oczyszczenia organizmu. Jakie są korzyści?
Jeśli chodzi o odchudzanie, efekty pojawiają się zwykle szybko, jednak trzeba pamiętać, że nagły spadek wagi w dużej mierze ma związek z utratą wody oraz masy mięśniowej, a nie wyłącznie tkanki tłuszczowej. To dlatego wraz z powrotem do swoich nawyków żywieniowych istnieje ryzyko powrotu utraconej wagi (ryzyko efektu jo-jo jest bardzo duże).
3. Jakie mogą być wady stosowania monodiety?
Stosowanie monodiet może przynieść korzyści, ale i jest obarczone ryzykiem:
- Niedoborów żywieniowych w zakresie niektórych składników odżywczych, które są obecne w innych rodzajach żywności. Na przykład dieta oparta tylko na owocach może nie dostarczyć wystarczającej ilości białka, tłuszczów czy niektórych witamin i minerałów.
- Niedożywienia, spadku energii i zmęczenia, za co może odpowiadać ograniczenie spożycia kalorii.
- Zaburzeń metabolicznych. Długotrwałe stosowanie monodiety może wpłynąć na metabolizm organizmu, prowadząc do zmniejszenia szybkości przemiany materii i spowolnienia utraty wagi.
- Zaburzeń żywieniowych, takich jak ortoreksja (obsesyjne skupienie się na zdrowym odżywianiu się), bulimia czy zaburzenia odżywiania związane z ograniczaniem spożycia pokarmu.
- Zawrotów głowy, bólu głowy, omdleń, osłabienia organizmu, biegunek, zaparć, wypadania włosów, pogorszenia stanu skóry czy osłabienia paznokci.
4. Jak planować i bezpiecznie przeprowadzać monodietę?
Aby minimalizować ryzyko negatywnych skutków dla zdrowia, przed jej rozpoczęciem warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. To szczególnie ważne w przypadku osób, które borykają się z różnymi chorobami, przyjmują leki.
Monodieta może nie być odpowiednia dla wszystkich osób. Zdecydowanie powinny zrezygnować cukrzycy, osoby zmagający się z anemią czy problemami hormonalnymi (zwłaszcza z tarczycą), kobiety w ciąży, matki karmiące piersią i dzieci oraz młodzież.
Co jest ważne? Trzeba pamiętać, że stosowanie monodiety wymaga rozważnego podejścia i zachowania ostrożności. Niedozwolone jest stosowanie tego modelu żywienia przez długi czas, zwłaszcza jeśli jest to dieta niskokaloryczna (jednoskładnikowa dieta jest stosowana maksymalnie do 2 tygodni).
Do włączenia monodiety trzeba się przygotować. Ważne jest, by przez kilka dni stopniowo zmniejszać kaloryczność i eliminować z menu pewne składniki. W ten sam sposób trzeba z niej wychodzić.
W sytuacji, gdy pojawią się jakiekolwiek negatywne objawy, takie jak zawroty głowy, osłabienie czy nudności, trzeba przerwać dietę, ewentualnie skontaktować się z lekarzem.
