Dieta w chorobach trzustki – wskazania, zasady, produkty zalecane i zakazane
Dieta w chorobach trzustki jest jednym z ważniejszych elementów procesu leczenia. Sprowadza się do zmniejszenia lub wyeliminowania produktów obciążających trzustkę. Istotne jest też wprowadzenie produktów wspierających procesy trawienia i poprawiających samopoczucie chorego. Jakie są wskazania do diety trzustkowej?
1. Dlaczego dieta w chorobach trzustki jest konieczna?
Dieta w chorobach trzustki odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia. Ma ona na celu wsparcie obciążonego narządu oraz poprawienie jego funkcjonowania. Wspomaga także trawienie oraz ogranicza nieprzyjemne dolegliwości. Zmniejsza też ryzyko niedożywienia, niedoboru witamin i składników mineralnych.
Trzustka pełni ważne funkcje w organizmie człowieka:
- wewnątrzwydzielniczą – wytwarzanie insuliny, glukagonu, somatostatyny,
- zewnątrzwydzielniczą – wydzielanie soku trzustkowego, który zawiera enzymy trawienne.
Narząd ten odpowiada, więc za prawidłowy metabolizm i gospodarkę węglowodanową. Te ważne funkcje mogą jednak upośledzać choroby trzustki.
2. Wskazania do diety trzustkowej
Dieta trzustkowa wskazana jest w chorobach związanych z zaburzeniem pracy trzustki. Powinna być wdrożona przede wszystkim w przypadku ostrego, czy przewlekłego zapalenia trzustki. Specjalne żywienie może być także konieczne w chorobie nowotworowej trzustki. Dieta ze zminimalizowaną ilością tłuszczu jest też wskazana w chorobach trzustki i dróg żółciowych.
Dieta w przypadku ostrego zapalenia trzustki powinna być stosowana przede wszystkim w okresie leczenia. Powinna być ustalana indywidualnie w zależności od stanu zdrowia pacjenta. W przebiegu ciężkich postaci ostrego zapalenia trzustki konieczne może być żywienie dojelitowe.
Z kolei w przewlekłych stanach zapalnych dieta powinna być stosowana cały czas.
3. Jakie są główne zasady diety w chorobach trzustki?
Dieta w chorobach trzustki i wątroby powinna opierać się na eliminacji produktów zaostrzających objawy chorobowe. Dlatego też zawartość tłuszczu i cukrów prostych w posiłkach powinna być ograniczona, a dania powinny być łatwostrawne.
Początkowo wskazana jest dieta ubogoresztkowa oraz zwiększone spożycie białka. Ilość kalorii w jadłospisie powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb. W przypadku pacjentów niedożywionych przewiduje się zwiększoną zawartość energii w posiłkach.
Zaleca się, by dania były małe, ale spożywane często (najlepiej regularnie co 2-3 godziny). Potrawy dobrze jest przygotowywać z wykorzystaniem łagodnych przypraw (np. bazylia, koper, zioła prowansalskie).
Wskazane jest przygotowywanie potraw gotowanych, gotowanych na parze, pieczonych w folii, duszonych, bez wcześniejszego obsmażania. Należy unikać spożywania zbyt zimnych lub gorących potraw.
4. Jakie pokarmy powinny być ograniczone w przypadku chorób trzustki?
Podstawą w łagodzeniu objawów chorób trzustki jest zrezygnowanie z alkoholu i nikotyny. Ważne jest też ograniczenie produktów nasilających symptomy. Co należy ograniczyć w przepisach? W diecie w chorobach trzustki zaleca się ograniczyć lub wyeliminować:
- produkty ciężkostrawne,
- tłuste mięso, tłuste ryby,
- dania typu fast-food, dania smażone,
- kakao, kawę, mocną herbatę,
- mleko pełnotłuste, tłuste sery, śmietanę,
- napoje gazowane,
- tłuste ciasta, desery, kremy, torty,
- smalec, słoninę, boczek,
- warzywa wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, fasolka szparagowa, groszek zielony, szparagi), niektóre owoce (np. gruszki, daktyle, figi),
- ostre przyprawy (m.in. pieprz, curry, chili, papryka ostra, ocet, czy gorczyca).
Zaleca się także unikać przygotowywania zup z zasmażkami i tłustymi wywarami mięsnymi.
5. Jakie są zalecane produkty spożywcze dla osób z chorobami trzustki?
Z czego powinien składać się jadłospis? Dieta w chorobach trzustki powinna uwzględniać następujące produkty:
- jasne i czerstwe pieczywo, pszenne bułki, chleby,
- drobne kasze (manna, jaglana, kuskus, jęczmienna), biały makaron, ryż,
- sucharki i biszkopty,
- chude mięso, drób bez skóry, chude ryby,
- chude mleko i przetwory mleczne,
- miód, dżem bez pestek, marmolada,
- warzywa (najlepiej gotowane, przetarte, bez skórki): młoda marchewka, ziemniaki, dynia, pietruszka, seler, pomidory,
- dojrzałe owoce (najlepiej w postaci przecierów): banany, brzoskwinie, jabłka pieczone, winogrona bez pestek, owoce cytrusowe,
- umiarkowane ilości tłuszczów: masło, olej sojowy i słonecznikowy, oliwa z oliwek,
- zupy na wywarach warzywnych,
- łagodne sosy warzywne,
- kisiele, budynie, galaretki owocowe,
- łagodne przyprawy.
