Szafran - czym jest, właściwości lecznicze, zastosowanie w kuchni, cena, skutki uboczne

Szafran to najdroższa i najszlachetniejsza przyprawa świata. Jego uprawa jest pracochłonna i wymaga dużo cierpliwości - szafran zbiera się ręcznie z pręcików krokusa purpurowego, uprawianego w pasie od Morza Śródziemnego, przez Iran, aż po Indie. Żółtopomarańczowy proszek wykazuje silne działanie antydepresyjne - to nowe odkrycie medyczne. Warto dowiedzieć się więcej na temat tej wyjątkowej przyprawy.

Zobacz film: "Oto przyprawy, które przyspieszają odchudzanie"

1. Czym jest szafran?

Szafran jest wykorzystywany w lecznictwie i w kuchni od ponad 3 tysięcy lat. Znany był starożytnym Egipcjanom i Persom, stosowali go również Grecy i Rzymianie.

Wykorzystywali go nie tylko, aby urozmaicić dania, ale również barwili niż tkaniny, leczyli choroby, a nawet stosowali jako środek przeciwbólowy. Był również cenionym afrodyzjakiem.

Wraz z biegiem czasu i odkrywaniem kolejnych zastosowań tej szlachetnej przyprawy, rozpoczęto jej uprawę na przygotowanych specjalnie terenach. W obecnych czasach przyprawa ta nie rośnie w stanie dzikim.

Jest pozyskiwany z wysuszonych słupków krokusa. Wyróżnia się jasnofioletowym, charakterystycznym kwiatem, w środku którego znajduje się słupek z trzema znamionami. Pozyskiwane są z nich cienkie nitki szafranu o charakterystycznym, jasnoczerwonym kolorze, z odrobiną złotego odcienia.

2. Gdzie jest uprawiany szafran?

Największe uprawy szafranu można znaleźć w Turcji, Iranie, Indiach i w Hiszpanii. Najbardziej ceniona jest odmiana pochodząca z Walencji. Samodzielna uprawa szafranu jest również, jednak jest to nie lada wyzwanie.

Gleba, na której chcielibyśmy posadzić krokusy, powinna być wapienna oraz bogata w próchnicę. Cebulki krokusa najpierw zakopujemy i pozostawiamy w ziemi na co najmniej 2 lata, po czym sadzimy je ponownie. Dopiero po kolejnym zasadzeniu uzyskamy szafran.

Kwiaty muszą być zrywane ręcznie wczesnym rankiem, następnie należy delikatnie wyciągać z nich znamiona.

Następnym krokiem będzie ostrożne oddzielenie czerwonych słupków od otaczających je żółtych i białych. Dopiero w tej chwili szafran stanie się zdatny do użytku.

3. Właściwości lecznicze

W jednym z chińskich podręczników do medycyny z XVI wieku, Bencao Gangmu, obok wielu zastosowań szafranu wymieniany jest korzystny wpływ na m.in. powstrzymywanie krwawienia, poprawę krążenia i działanie uspokajające.

Tybetańska medycyna wykorzystywała kojące działanie szafranu w schorzeniach układu nerwowego i chorobach serca.

W ludowej medycynie szafran był wykorzystywany również jako specyfik przeciwskurczowy, wykrztuśny, pobudzający i przeciwbólowy. Znajdował zastosowanie również w leczeniu m.in.:

• astmy,
• ospy wietrznej,
• szkarlatyny,
• przeziębienia.

Bywał wykorzystywany również do regulowania cykli miesiączkowych, oraz jako afrodyzjak. Mężczyźni borykającymi się z dysfunkcjami seksualnymi, chętnie zaopatrywali się w ten środek, aby polepszyć swoją potencję.

Szafran zalecany jest często jako wspomagające lekarstwo na takie choroby jak: przewlekła obturacyjna choroba płuc, reumatyzm, migrena, bóle głowy.

Od dawna szafran był stosowany jako środek przeciwskurczowy, wspomagający trawienie, zwiększający apetyt oraz poprawiający nastrój.

Współcześni badacze okryli, że przyprawa ta posiada szereg substancji leczniczych, jak np. krocyna (to ona odpowiada za pomarańczowo-żółty kolor szafranu), safranal (wytwarza się podczas procesu suszenia, odpowiada za jego zapach), gorycz pikrokrocyna (dzięki niej szafran ma swój charakterystyczny smak).

Szczególnie badacze zainteresowali się krocyną, dzięki której rozważane jest potencjalne zastosowanie szafranu do leczenia np. niepłodności, wrzodów żołądka lub depresji.

Jest również skuteczny w leczeniu ciemnych kręgów pod oczami, trądziku oraz w rozświetlaniu twarzy.

Wykorzystanie szafranu jest szerokie. Choć badania naukowe udowodniły, że szafran posiada właściwości poprawiające nastrój, jednak należy pamiętać, że jako lek ziołowy posiada też skutki uboczne i nie może być stosowany w pewnych sytuacjach.

3.1. Dobry środek antydepresyjny

Szafran jako środek antydepresyjny znany był już w starożytności, ale dopiero niedawne badania kliniczne potwierdziły jego skuteczność. W trzech pilotażowych analizach wykazano, że stosowanie szafranu wpływa na zwiększenie stężenia neuroprzekaźników:

• serotoniny,
• dopaminy

w ośrodkowym układzie nerwowym.

Szafran ma działanie zbliżone do syntetycznych antydepresantów: fluoksetyny i imipraminy. Szafran doprowadza do poprawy nastroju i pomaga w utrzymaniu równowagi emocjonalnej.

Dopamina jest zwana "hormonem szczęścia" i w sposób naturalny wydziela się w ludzkim organizmie w różnych sytuacjach - pod wpływem bodźców uczuciowych, ale też kiedy np. uprawiamy sport, pod wpływem używek, takich jak papierosy, alkohol, ale również na skutek jedzenia niektórych produktów.

W przypadku ponoszenia jej poziomu w skutek wyżej wymienionych sposobów, trwa to tylko chwilę, później nasz nastrój gwałtownie się obniża, co powoduje również obniżenie kondycji psychicznej.

Szafran stanowi alternatywę dla stosowanych dotąd preparatów na bazie dziurawca. Działanie szafranu polega na trwalszym podwyższeniu stężenia serotoniny i dopaminy, co powoduje zwiększone poczucie szczęścia i poprawę nastroju.

3.2. Szafran a napięcie przedmiesiączkowe

Szafran oprócz działania przeciwdepresyjnego wpływa na objawy napięcia przedmiesiączkowego. Stosowanie szafranu łagodzi m.in. przedłużający się stan złego samopoczucia psychicznego.

Z badań wynika, że 75 proc. kobiet cierpiących na PMS w wieku 20-45 lat po zażyciu szafranu zdeklarowało poprawę swego samopoczucia.

3.3. Środek odmładzający

Oprócz działania antydepresyjnego, szafran ma działanie antybakteryjne, hamuje rozwój wolnych rodników, dzięki czemu szafran ma właściwości odmładzające. Szafran wykazuje również działanie antynowotworowe.

W badaniach przeprowadzonych na komórkowych in vitro, wykazane zostało działanie cytotoksyczne w stosunku w nowotworu. Przede wszystkim działo się tak za sprawą m.in. krocyny, która zahamowała wzrost komórek nowotworu okrężnicy.

3.4. Działanie krocyny i safranalu

Udowodniono, że krocyna i safranal, znajdujące się w szafranie hamują wychwyt dopaminy, serotoniny i naradrenaliny. Safranal jest skutecznym środkiem przeciwdrgawkowym. Działa jako antagonista receptorów GABA.

3.5. Naturalny lek na wrzody

Szafran może stanowić naturalny lek na wrzody żołądka. Takie działanie potwierdzają badania przeprowadzone na zwierzętach. Wyciąg z szafranu został podany szczurom zaś po 30 minutach podano im czynnik wrzodotwórczy - indometacynę.

Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym aktywnych składników, które jak już wiemy znajdują się w szafranie, zaobserwowano zmniejszenie nasilenia stan zapalnego i stresu oksydacyjnego. Wyniki były porównywalne do działania leku na wrzody - omeprazolu.

3.6. Leczenie niepłodności

Szafran jest pomocny również w leczeniu niepłodności u mężczyzn. Potwierdzają to badania, które zostały przeprowadzone na grupie 52 niepłodnych, niepalacych tytoniu mężczyzn, u których nie było możliwości przeprowadzenia leczenia chirurgicznego.

Eksperyment trwał przez 3 miesiące. W tym czasie podawano uczestnikom 50 mg rozpuszczonego w mleku wyciągu z szafranu. Po zakończeniu badania zaobserwowano zwiększenie liczby prawidłowych morfologicznie plemników z 26.5% do 33.9%, a także widoczny wzrost ich ruchliwości.

Badania pokazują, że u około 40% niepłodnych mężczyzn występuje zwiększony poziom uszkodzeń plemników przez stres oksydacyjny (wolne rodniki). Według naukowców, szafran ma właściwości przeciuwtleniające i może zapobiegać takim uszkodzeniom, zwiększając jednocześnie szansę na zapłodnienie.

3.7. Sposób na odchudzanie

Najnowsze badania dowodzą, że szafran pozytywnie wpływa na podjadanie między posiłkami, mające związek ze stresem, które często jest przyczyną otyłości. Szafran ma również działanie przeciwzapalne, a także dzięki stymulacji produkcji hormonu szczęścia (serotoniny), poprawia nastrój.

Dzięki tym właściwościom ma wpływ na zmniejszenie spożycia żywności i odczuwania głodu. Oprócz tego wykazuje aktywność, która związana jest z redukcją tkanki tłuszczowej przez poprawienie trawienia.

Szafran wzmacnia także żołądek, a także ma działanie wiatropędne.

3.8. Jak radzić sobie z bólem zębów

Szafran może działać kojąco w przypadku bólu zębów, oraz podczas ząbkowania u niemowląt. W bardzo łatwy sposób możemy stworzyć własnoręcznie balsam z naturalnych składników, łącząc szafran z miodem, a następnie wmasować go w dziąsła.

4. Zastosowanie szafranu w kuchni

Szafran ma również zastosowanie w kuchni. W sieci można znaleźć wiele przepisów z szafranem. Przyprawa ta w przepisach nadaje głównie aromat daniom. Powinniśmy bardzo ostrożnie podchodzić do jej ilości w przepisach, ponieważ za duża ilość szafranu może zepsuć danie.

Zastosowanie tej przyprawy, biorąc pod uwagę jej oryginalny aromat i charakterystyczny smak jest bardzo szerokie, głównie w kuchni bliskowschodniej i śródziemnomorskiej.

Szafran służy m.in. do barwienia i aromatyzowania ryżu, który ma być bazą do włoskiego risotto lub hiszpańskiej paelli. Powinien znaleźć się również w składzie francuskiej zupy - bouillabaisse, która przyrządzana jest z owoców morza i różnych gatunków ryb.

Szafran znajduje zastosowanie także w cukiernictwie, do nadawania atrakcyjnego koloru ciastom biszkoptowym i drożdżowym. Stosowany jest również do produkcji różnego rodzaju napojów alkoholowych, głównie likierów ziołowych.

5. Cena szafranu

  Szafran jest powszechnie znany jako najdroższa przyprawa świata. Jednak jak każda przyprawa również szafran cenę może mieć różną. Cena szafranu zależy od jego jakości, dlatego za najwyższej jakości szafran cena może osiągnąć nawet 30 tysięcy złotych za kilogram. W przypadku tej przyprawy cena nie jest jednak tak bardzo istotna, ponieważ stosuje się jej bardzo mało.

6. Przepisy z wykorzystaniem szafranu

Ze względu na mnóstwo korzyści, które wynikają ze spożywania szafranu, poniżej zamieszczamy kilka przepisów z ta niezwykłą przyprawą.

6.1. Jajecznica z szafranem

Składniki:

• 2 łyżki śmietanki krówki,
• 4 jajka,
• 2 łyżki masła,
• szczypta szafranu,
• 2 cebule dymki,
• awokado,
• 30 g żółtego sera,
• szczypta soli,
• szczypta pieprzu.

Sposób przygotowania:

Na patelni rozgrzewamy masło i cienkim strumieniem dolewamy masła. Dosypujemy szafran. Całość smażymy przez 2 minuty na wolnym ogniu. Jajka roztrzepujemy w miseczce, doprawiając je solą i pieprzem.

Cebulę drobno siekamy i dorzucamy do masy. Ser żółty ścieramy drobno na tarce i także dosypujemy. Całość smażymy przez około 10 minut. Po usmażeniu posypujemy siekaną pietruszką i układamy awokado w plastrach.

6.2. Kurczak z szafranem

Składniki:

• łyżeczka szafranu,
• szczypta pieprzu,
• łyżeczka soli,
• średniej wielkości kurczak,
• cytryna,
• 3 gałązki tymianku.

Sposób przygotowania:

Piekarnik rozgrzewamy do temperatury 200 °C. Dokładnie myjemy kurczaka i odstawiamy go na bok. Wycieramy go ręcznikami papierowymi.

Tymianek, pieprz, sól i szafran ubijamy razem na gładką pastę. Wkładamy ją pod skórę kurczaka i wcieramy. Następnie skrapiamy sokiem z cytryny.

Związujemy kurczaka za pomocą sznurka, wcześniej namoczonego. Lekko obsmażamy boli na rozgrzanej patelni, po czym przekładamy na wyłożoną papierem do pieczenia blachę.

Pieczemy przez około 50 minut, aż do uzyskania złotobrązowej skórki. W ten sposób przygotowany kurczak z szafranem można podawać z pieczonymi ziemniakami i surówką.

7. Przeciwwskazania do stosowania

Szafran przyjmowany w dużych dawkach może zwiększyć ryzyko poronienia, dlatego szafranu nie mogą spożywać kobiety w ciąży bez konsultacji z lekarzem.

Nie zaleca się również stosowania szafranu u dzieci, gdyż jak na razie brak jakichkolwiek informacji odnośnie bezpiecznych dawek i skutków regularnego stosowania go u najmłodszych.

Powinniśmy uważać na jego spożywanie również z tego względu, że może okazać się łagodnym alergenem.

Dania z szafranem są uważane za coś luksusowego. Jednak potrawy z szafranem należy przyrządzać bardzo ostrożnie. Mało kto wie, że jeśli przesadzimy z szafranem może to być groźne dla naszego zdrowia.

Jeśli w naszym daniu z szafranem znajdzie się 20 g dawka tej przyprawy, zjedzenie całego posiłku z szafranem może doprowadzić do śmierci.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.

8. Kalorie i wartości odżywcze szafranu