Ziemniak - historia, odmiany, wartości odżywcze, właściwości

Ziemniak to roślina z rodziny psiankowatych. Dla wielu z nas jest podstawą obiadu, jednak na polskich stołach obecny jest dopiero od XVII wieku. Do Europy trafił w XVI wieku za sprawą Hiszpanów, którzy przywieźli tę roślinę z państwa Inków. Obecnie jest uprawiany na szeroką skalę i szacuje się, że statystyczny Polak zjada w ciągu roku ponad 100 kg ziemniaków! Taki wynik nie powinien  dziwić, jeśli weźmiemy pod uwagę, jak wiele potraw kuchni polskiej bazuje właśnie na tym warzywie.

Na świecie istnieje ponad 10 tys. odmian ziemniaków. W Polsce występuje ponad 100 różnych odmian, a do najbardziej popularnych należą: Irga, Vineta, Agata, Irys, Lord.

Ze względu na przeznaczenie kulinarne, wyróżnia się 4 główne typy ziemniaków:

• A – odmiany sałatkowe, po ugotowaniu nie rozpadają się i zachowują kształt;
• B – wszechstronne, które można gotować, piec, smażyć, używać do zup czy farszów;
• C – mączyste, polecane zwłaszcza do pieczenia, placków ziemniaczanych, pyz i kopytek;
• D – bardzo mączyste, o suchej konsystencji.

Ziemniaki uważane są za jedno z najbardziej tuczących warzyw, ale tak naprawdę wcale nie są kaloryczne. Wszystkiemu winne są dodatki. W 100 g ugotowanych ziemniaków jest tylko 75 kcal! Jeśli nie dodamy do nich masła, śmietany lub okrasy, to pozostaną zdrowym dodatkiem do codziennych posiłków.

Ziemniaki nie zawierają tłuszczu i są bogate w mikroelementy, zwłaszcza potas, magnez, żelazo, wapń i fosfor. Poza tym są źródłem witamin A, B1, B2, B3, B6, C, E, K i PP. W ziemniakach znajduje się też błonnik pokarmowy.

Duża dawka potasu oraz niska zawartość sodu sprawiają, że warzywo to jest polecane osobom, które cierpią na nadciśnienie tętnicze. Należy jednak pamiętać o tym, by przy schorzeniach układu krążenia używać bardzo mało soli (pod koniec gotowania ziemniaków) lub całkowicie z niej zrezygnować.

Ziemniaki są lekkostrawne, dlatego można je jeść w przypadku dolegliwości trawiennych, a także przy zatruciach. Zawartość błonnika sprawia, że są dobrym produktem na trawienie. Dzięki nim można pozbyć się problemu zaparć, wzdęć, zgagi oraz biegunki (jeśli oczywiście jemy ziemniaki z wody, a nie smażone). Warto wiedzieć, że im młodsze ziemniaki, tym więcej drogocennego błonnika zawierają.

Dlaczego w naszym menu powinno znaleźć się miejsce dla ziemniaka? Ponieważ warzywo to dostarcza nam energii. Węglowodany złożone dają uczucie sytości. To świetene „paliwo”. Ważne jest, że po zjedzeniu ziemniaków energia będzie uwalniać się stopniowo, przez co dłużej nie będziemy czuć głodu i będziemy mogli funkcjonować na wysokich obrotach. Najwięcej energii dadzą nam ziemniaki gotowane na parze lub w łupinach.

Ziemniaki są uważane również za skuteczny lek przeciwbólowy. Okłady z surowych ziemniaków stosuje się w ludowej medycynie na zwichnięcia, zapalenia stawów oraz bóle reumatyczne.

Istnieje bardzo dużo sposobów przygotowywania ziemniaków. Mogą stanowić samodzielny posiłek lub być dodatkiem do innych produktów. Najzdrowsze są gotowane, zwłaszcza na parze. Warto jeść je ze skórką, w której znajduje się wiele cennych substancji.

Najmniej polecane są ziemniaki smażone, czyli frytki, chipsy, placki ziemniaczane. Tłuszcz i węglowodany tworzą związek bardzo niekorzystny dla naszej figury, dlatego jeśli dbamy o linię, to powinniśmy ich unikać.

Pamiętajmy również o tym, że w popularnych pyzach i kopytkach znajduje się dużo białej mąki, która również nie służy sylwetce. Z kolei zapiekanki z ziemniaków często składają się z sosu na bazie śmietany i sera, czyli składników tłustych i pełnych kalorii.

Odpowiednia obróbka ziemniaków nie tylko pozwala zaoszczędzić dużo kalorii, ale również zachować cenne wartości. W czasie gotowania na parze lub pieczenia tracimy najmniej witaminy C, dlatego starajmy się wybierać ten rodzaj obróbki termicznej.