Brukiew – pochodzenie, właściwości, uprawa, zastosowanie

Przed wiekami była pospolitym warzywem, popularnym wśród biedoty i chłopów. Dziś jest nieco zapomniane, do potraw używamy go bardzo rzadko. Brukiew z pewnością warto jednak włączyć do swojej diety. Dlaczego? Nie tylko ze względu na walory smakowe, ale też odżywcze. To bogate źródło antyoksydantów i minerałów.

1. Charaktetystyka brukwi

Brukiew (kwaczek, karpiel) to krzyżówka rzepy i kapusty. Kiedyś dominowała na stołach najuboższych rodzin. Dziś staje się modna wśród poszukiwaczy utraconych smaków. Jednak warzywo to doceni nie tylko nasze podniebienie. Brukiew to źródło zdrowia, od lat cenione w medycynie ludowej. Chociaż powinni ją ograniczyć chorzy na niedoczynność tarczycy, to od wieków brukiew stosowana jest jako środek wykrztuśny, moczopędny, pobudzający leniwe jelita oraz drogi żółciowe. Chcesz oczyścić się z toksyn i przeprowadzić naturalny detoks? Wypróbuj sok z brukwi. Działa on także pozytywnie na włosy oraz choroby skóry.

Trzeba wiedzieć, że brukiew to roślina uprawna, nie występuje dziko. W naszym kraju jest dziś uprawiana dosyć sporadycznie. W uprawie brukwi królują kraje Europy (Francja, Anglia, Irlandia), Ameryki Północnej i Południowej (Kanada, Argentyna), Indie, Japonia.

Zobacz film: "Jak rozpoznać warzywa i owoce dobrej jakości?"

2. Uprawa brukwi

Brukiew to warzywo dwuletnie. Najpierw powstają liście i korzeń spichrzowy, następnie pędy kwiatostanowe z nasionami, które kiełkują w temperaturze 2–3 stopni Celsjusza. Uprawa brukwi jest bardzo prosta. Wymagania glebowe tej rośliny nie są skomplikowane. Ponadto brukiew jest odporna na mróz, nie wymaga zbyt obfitego nawożenia, charakteryzuje się krótkim czasem wegetacji. Jedynym, o czym trzeba pamiętać, to zapewnienie brukwi odpowiedniego nawilżenia i wilgotności powietrza.

3. Źródło witamin i minerałów

Brukiew to warzywo niezwykle odżywcze. Zawiera witaminy z grupy B (m.in. kwas foliowy, witiaminę B1, ryboflawinę)), a także witaminę A, witaminę C i witaminę K. Jest też źródłem minerałów.

Brukiew to w ponad 80 proc. woda, ale odnajdziemy w niej także węglowodany (8,9 proc.) i nieco białka (1,1 proc). Oprócz bogactwa witamin, w brukwi znajdują się liczne składniki mineralne, między innymi: cynk, wapń, miedź, fosfor oraz żelazo. Ponadto odnajdziemy w niej również olejek gorczyczny, który zawiera siarkę. To ona pobudza organy trawienne oraz stosowana jest leczniczo przy chorobach wątroby, anemii, reumatyzmie oraz bronchicie (chorobie tchawicy i rozgałęzień oskrzelowych).

Brukiew to bogate źródło dobrych dla systemu nerwowego witamin z grupy B. Odnajdziemy w niej:

• tiaminę (witaminę B1), niezbędną do prawidłowej pracy mięśni i przemiany węglowodanów,
• ryboflawinę (wit. B2), odgrywającą kluczową rolę w procesach przemiany materii,
• kwas pantotenowy (wit. B5), którego niedobór grozi skurczami i bólem mięśni oraz sztywnością stawów,
• pirydoksynę (wit. B6), która reguluje ciśnienie krwi i odpowiada za prawidłową pracę serca,
• kwas foliowy (wit. B9), szczególnie niezbędny dla kobiet w ciąży, ponieważ jego niedobór może wywołać wady płodu,
• kobalaminę (wit. B12), nazywaną również „czerwoną witaminą”, której niedobór wywołuje anemię. Może także przyczynić się do rozwoju choroby Addisona-Biermera.

W brukwi znajdują się także pokłady dobrej dla naszego wzroku witaminy A, wpływającej na odporność witaminy C oraz rzadko spotykanej witaminy K, która bierze udział w procesach krzepnięcia krwi.

4. Właściwości zdrowotne brukwi

Brukiew została zaliczona do grupy warzyw krzyżowych, które mają największe właściwości przeciwnowotworowe. Wszystko za sprawą zawartych w niej glukozynolanów – pochodnych cukrów, które odpowiadają za gorzki smak warzywa.

Glukozynolany to związki chemiczne o właściwościach antynowotworowych. Ich obecność wykazano właśnie w brukwi. Największe stężenie tych substancji zawiera nać brukwi. Glukozynolany obniżaja ryzyko wystąpienia raka płuc, piersi, prostaty, żołądka i jelita grubego. Spożywanie brukwi zalecane jest przy zaparciach.

4.1. Brukiew w formie płynnej

To nie jedyne jej właściwości prozdrowotne. Warzywo to pomaga też przy chorobach skóry oraz wzmacnia włosy. Brukiew może być też skutecznym środkiem przeciwkaszlowym. Aby pozbyć się uporczywego kaszlu, najlepiej pić sok z brukwi (warzywo pokroić w kostkę, ugotować wywar, posłodzić miodem). Warzywo to mogą jeść też odchudzający się – nie tuczy, a szybko syci (zawiera 36 kcal na 100 gramów). Brukiew w postaci soku można stosować też, gdy np. chcemy oczyścić organizm z toksyn.

Powinny go stosować osoby chcące zrzucić zbędne kilogramy. Brukiew zawiera jedynie 36 kcal/100 gramów. Jak w każdym warzywie, odnajdziemy w niej błonnik, dzięki któremu na dłużej pozostajemy syci. Sok z brukwi dobrze jest łączyć z innymi, co potęguje ich lecznicze działanie. Na chore płuca i wątrobę dobry będzie wywar z brukwi w połączeniu z sokiem z kapusty. Jeżeli chcemy się oczyścić i odśluzować śledzionę, do brukwi dodajmy soku z marchwi. Toksyn z naszego organizmu pomoże także pozbyć się seler. Dodatkowo sok z brukwi i selera wzmocni pracę nerek.

Jeżeli męczy cię kaszel, a chcesz uniknąć stosowania leków, koniecznie wypróbuj też syrop z brukwi. Przyrządzony z pokrojonego w kostkę warzywa oraz posłodzony miodem wywar jest dobrym środkiem przeciwkaszlowym. Niegdyś stosowany był nawet w leczeniu gruźlicy, ponieważ rozrzedza wydzielinę, rozpuszcza śluz i ułatwia odkrztuszanie.

5. Przeciwwskazania

Mimo tak cennych składników i wielu właściwości prozdrowotnych należy uważać, spożywając brukiew. Dlaczego? Sprawdza się tu powiedzenie „co za dużo, to niezdrowo”. osoby mające problemy z tarczycą, a zwłaszcza niedoczynnością, powinny spożywać brukiew i inne warzywa kapustowate w ograniczeniu, z uwagi na zawartość goitrogenów o działaniu wolotwórczym. Poddanie tych warzyw obróbce termicznej np. gotowanie z otwartą przykrywką, powoduje unieaktywnienie tych składników w dużym stopniu. Osoby mające problemy z schorzeniami żołądka lub jelit, powinni jeść brukiew w ograniczeniu, gdyż może być wzdymająca.

6. Ile kalorii ma surowa brukiew?