Buraki – wartości odżywcze, właściwości zdrowotne

Buraki - choć często niedoceniane - powoli wracają do łask i częściej trafiają na nasze stoły. Niepozorne warzywo jest nie tylko smaczne, ale również bardzo zdrowe. Buraki obniżają ciśnienie i wzmacniają odporność, a ponadto buraki możemy przyrządzić na wiele sposobów.

1. Odmiany buraków

Buraki pochodzą z Bliskiego Wschodu. Istnieje wiele ich odmian, na początku były to rośliny dzikie, dopiero później człowiek zorientował się, że są nie tylko jadalne, ale i smaczne.

Wśród odmian buraków wyróżnia się przede wszystkim buraki liściowe, czyli popularną botwinkę, a także tradycyjne buraki korzeniowe. Wyróżnia się także buraki cukrowe, które wykorzystuje się do produkcji białego cukru i buraki pastewne, służące do karmienia zwierząt.

Zobacz film: "Zakwas buraczany. Jakie są jego właściwości?"

Na naszych talerzach często królują także buraki ćwikłowe, które są świetnym dodatkiem do dań obiadowych.

Buraki uprawia się głównie w celach spożywczych, ale nie tylko. Dzięki bogactwu witamin i minerałów, buraki to też ceniony składnik farmaceutyczny, a nawet surowiec kosmetyczny.

2. Wartości odżywcze buraków

Buraki nie zawierają dużej ilości żelaza (zaledwie 1,7 mg w 100 g produktu), ale są idealnym środkiem krwiotwórczym. Dodatkowo buraki mogą zapobiegać anemii. Niektórzy twierdzą, że buraki wspomagają leczenie białaczki.

Grupa barwników, które zawierają buraki to bardzo mocne przeciwutleniacze, które powodują, że tlen jest znacznie lepiej przyswajany przez komórki. Dlatego lekarze uważają, że buraki wpływają bardzo pozytywnie na układ krwionośny.

Innym składnikiem, który w dużych ilościach zawierają buraki, jest kwas foliowy. Jest to kwas, który powinna zażywać nie tylko kobieta w ciąży, ale także kobieta ją planująca. Kwas foliowy, który zawierają buraki, warunkuje właściwy rozwój płodu, a także jest czynnikiem, dzięki któremu z krwi eliminowana jest homocysteina.

Buraki mają bardzo mało kalorii – tylko 38 kcal w 100 g produktu. Jest za to bogaty w witaminy i minerały. Korzeń buraka zawiera witaminy C, B1, kwas foliowy, witaminę A oraz beta-karoten.

W burakach znajdziemy w nim również bardzo dużo różnych składników mineralnych, m.in.:

• wapń,
• potas,
• mangan,
• magnez,
• miedź,
• fluor,
• sód.

Zawiera również dwa rzadko występujące składniki: rubid i cez.

3. Właściwości zdrowotne buraków

Lekarze i dietetycy zgodnie twierdzą, że buraki pod każdą postacią mają lecznicze właściwości i powinny być składnikiem diety każdego, komu zależy na prawidłowym funkcjonowaniu swojego organizmu. Lekarze sugerują osobom z nadciśnieniem dietę, w której jednym ze składników są właśnie buraki. Sok z buraków znacznie podnosi poziom tlenku azotu.

Regularne jedzenie buraków pozytywnie wpływa na poziom cholesterolu oraz kondycję naczyń krwionośnych, co przekłada się na zdrowie układu krążenia.

Buraki są także polecane osobom cierpiącym na anemię, ze względu na swoje właściwości krwiotwórcze. Poza tym stymulują produkcję czerwonych krwinek, a także naturalnie oczyszczają krew.

Betaina odpowiedzialna za intensywną barwę buraków jest naturalnym antyoksydantem, który doskonale chroni przed wolnymi rodnikami. Właśnie z tego powodu buraki uważane są za świetnego sprzymierzeńca w walce z rakiem. Nie tylko chronią przez namnażaniem się komórek nowotworowych, ale także wspierają cały organizm podczas chemioterapii.

Buraki świetnie sprawdzają się także podczas odchudzania, ponieważ zawierają bardzo dużo błonnika. Dzięki temu przyspieszają przemianę materii i hamują apetyt. Dodatkowo wspomagają proces usuwania toksyn z organizmu.

Należy jednak uważać, ponieważ nadmierne spożycie buraków może działać przeczyszczająco.

Ostatnio dużo się mówi także o zakwaszeniu organizmu oraz towarzyszących mu dolegliwościom i problemom z wyglądem skóry. Buraki mają właściwości zasadotwórcze, co oznacza, że neutralizują kwasy pochodzące z nadmiernego spożycia mięsa, pieczywa, słodyczy, kawy i herbaty.

Buraki likwidują zgagę oraz łagodzą... kaca. Jeśli po imprezie budzimy się z bólem głowy, nudnościami i jesteśmy osłabieni, to powinniśmy zacząć dzień od szklanki soku z buraków lub wypić barszczyk.

Kolejnym atutem buraków jest fakt, iż doskonale wpływają na odporność organizmu. W okresie jesienno-zimowym warto profilaktycznie jeść więcej buraków albo sięgać po świeżo wyciskany sok z marchwi i buraków, by uniknąć sezonowych infekcji.

Regularne jedzenie buraków może także pomóc złagodzić dolegliwości związane z menopauzą. Kobiety, które w swojej diecie mają dużo buraków, mówią o tym, że rzadziej cierpią na migreny i uderzenia gorąca.

4. Zastosowanie buraków

Najwięcej cennych substancji zyskamy jedząc buraki na surowo. Buraki świetnie nadają się do surówek oraz sałatek (dobrze komponuje się z różnymi serami, np. oscypkiem czy fetą). Jeśli lubimy kuchenne eksperymenty, to powinniśmy przygotować carpaccio z buraków, które na pewno zachwyci każdego smakosza.

Buraki są najbardziej znane z tego, że robimy z nią bożonarodzeniowy przyszmak - barszcz czerwony. Jednak to nie jedyne ich zastosowanie. Buraki możemy wykorzystywać do wielu potraw, a także używać jako dodatek. Świetnie sprawdzają się także do produkcji ciast - najczęściej stosuje się je w przypadku brownie i ciast czekoladowych.

Liście buraków można wykorzystać do przygotowania chłodnika i barszczu ukraińskiego, a także dodać do sałatek.

Popularne są także napoje i koktajle z buraków, a także świeżo wyciskane soki. Korzeń buraka idealnie nadaje się do wyciskania, a sok z buraków to bomba witamin i antyoksydantów.

Można pić sok wyłącznie z czerwonych bulw buraków lub łączyć go z innymi warzywami i owocami, np. marchewką, jabłkiem czy pomarańczą.

5. Przepisy z burakami

Sałatka z burakiem, rukolą i kozim serem

• 2 średnie buraki,
• garść rukoli,
• 50 g koziego sera (lub feta),
• garść orzechów włoskich,
• 1 łyżka oliwy z oliwek,
• 1 łyżeczka miodu,
• sok z 1/2 cytryny,
• sól i pieprz do smaku.

Ugotuj buraki (lub upiecz w folii w piekarniku) do miękkości, a następnie pokrój je w cienkie plastry. Na talerzu ułóż rukolę, dodaj plastry buraka i pokruszony kozi ser. Posyp sałatkę orzechami.

W miseczce wymieszaj oliwę, sok z cytryny, miód, sól i pieprz. Polej dressingiem sałatkę.

Smoothie z burakiem, jabłkiem i imbirem

• 1 mały burak (ugotowany lub surowy),
• 1 jabłko,
• 1 kawałek świeżego imbiru (ok. 1 cm),
• sSok z 1/2 cytryny,
• 1 szklanka wody (lub wody kokosowej),
• opcjonalnie: 1 łyżeczka miodu.

Obierz buraka i jabłko, a następnie pokrój na mniejsze kawałki. Imbir obierz i drobno posiekaj. Wrzuć wszystkie składniki do blendera, dodaj wodę i sok z cytryny. Zblenduj na gładki koktajl.

Jeśli smoothie wydaje się za gęste, dodaj więcej wody.

Pieczone buraki z tymiankiem i czosnkiem

• 4 średnie buraki,
• 2 ząbki czosnku,
• 2 łyżki oliwy z oliwek,
• kilka gałązek świeżego tymianku (lub 1 łyżeczka suszonego),
• sól i pieprz do smaku.

Obierz buraki i pokrój w kostkę. Rozgrzej piekarnik do 200°C. Wymieszaj buraki z oliwą, posiekanym czosnkiem, tymiankiem, solą i pieprzem. Przełóż buraki na blachę wyłożoną papierem do pieczenia i piecz około 30-40 minut, aż będą miękkie i lekko chrupiące na brzegach.