Kapusta - charakterystyka, wartości odżywcze, właściwości lecznicze, zastosowanie w kuchni

Kapusta to nieodłączny element kuchni polskiej – jemy ją zasmażaną, w kapuśniaku, bigosie i pierogach. Wydaje nam się pospolita i niezbyt ciekawa, jednak warto po nią sięgać ze względu na lecznicze właściwości. W tradycyjnej medycynie ludowej uchodziła za cudowne lekarstwo, dlatego warto wiedzieć, co zawiera i na jakie problemy ze zdrowiem pomaga.

1. Charakterystyka kapusty

Kapusta to warzywo z rodziny kapustowatych, do których należą również brukselka, brokuły, kalarepa i jarmuż. Najbardziej znana i najczęściej wykorzystywana w kuchni jest kapusta biała, ale w sklepach i na bazarach bez problemu dostaniemy też kapustę czerwoną, kapustę pekińską czy kapustę włoską.

Warzywo pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i było bardzo popularne w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie już wtedy uważano je za lek na choroby wątroby, płuc i stawów. Do Polski trafiło w XIV wieku za sprawą Niemców.  Bardzo szybko doceniliśmy walory smakowe kapusty i zaczęliśmy ją kwasić.

2. Wartości odżywcze kapusty

Kapusta należy do bardzo mało kalorycznych warzyw – w 100 g jest tylko 29 kcal. Ponadto jest bogatym źródłem cennych składników mineralnych, takich jak: fosfor, siarka, potas, miedź, mangan, wapń. W zewnętrznych liściach znajduje się też duża dawka żelaza i kwasu foliowego.

Nie każdy z nas wie, że główka kapusty to prawdziwa skarbnica witamin. Zawiera bardzo dużo witaminy C (porównywalnie do cytryny) oraz witamin z grupy B). Znajdziemy w niej też prowitaminę A, witaminy E, K, PP

3. Właściwości lecznicze kapusty

Jakie korzyści dla zdrowia wynikają z jedzenia kapusty? Przede wszystkim dzięki niej możemy wzmocnić układ odpornościowy. Kompleks witamin i minerałów znajdujących się w tym warzywie pozytywnie działa na naszą odporność i pozwala organizmowi bronić się przed atakami wirusów i bakterii, zwłaszcza w sezonie największej liczby zachorowań na przeziębienia i grypę.

Chociaż kapusta ma opinię warzywa, które wywołuje wzdęcia i jest ciężkostrawne, tak naprawdę dobrze wpływa na pracę układu pokarmowego. Surowe liście kapusty korzystnie działają na przewód pokarmowy i są pomocne w łagodzeniu dolegliwości związanych z układem pokarmowym (takich jak nieżyt żołądka, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba wrzodowa. Uważa się, że jedząc ją regularnie, można uniknąć zgagi i zaparć. Ma też pozytywny wpływ na wątrobę, woreczek żółciowy oraz nerki. Dania z kapustą bywają ciężkostrawne, ale to wina dodatków (tłustych mięs, oleju), a nie samego warzywa.

Jak jeść kapustę, by skorzystać z jej dobroczynnych właściwości? Najwięcej wartości ma oczywiście w stanie surowym, dlatego w naszej diecie powinny często znajdować się przyrządzone z niej surówki. Bardzo dużo cennych substancji ma też sok ze świeżej kapusty, który jest szczególnie polecany do odtruwania organizmu (np. w chorobie alkoholowej, przy wrzodach żołądka).

Nie zapominajmy również o królowej naszych stołów, czyli kiszonej kapuście. Kiszona kapusta ma ona właściwości antybakteryjne i antywirusowe, dlatego warto ją jeść w czasie przeziębienia. W takiej formie ma też więcej witaminy C niż surowa i zawiera kwas mlekowy, który świetnie oczyszcza jelita.

Właściwości soku z kapusty [7 zdjęć]

Sok z kapusty przeciwdziała w szczególności nowotworowi jelita grubego. Badania potwierdziły, że u osób,

zobacz galerię

Warto wiedzieć, że można też stosować ją zewnętrznie. Okłady z liści kapusty to znany od wieków sposób leczenia różnych dolegliwości. Wykorzystuje się je najczęściej na uszkodzenia skóry, czyli oparzenia, wrzody, rany, odmrożenia, ukąszenia owadów, stłuczenia. Okłady ze świeżych, zmiażdżonych liści można też stosować na obrzęki przy zwichnięciach czy zapaleniu stawów. Poza tym taki okład może pomóc na kaszel i katar (przykładany do klatki piersiowej). Lecznicze kompresy można też układać na podbrzuszu, aby pozbyć się zapalenia pęcherza, kolki nerkowej, dolegliwości trawiennych.

4. Zastosowanie kapusty w kuchni

Kapusta to warzywo popularne w całym kraju, a każdy region może się poszczycić własnym daniem z jej dodatkiem. Warzywo najczęściej je się na surowo w formie surówek (również z kiszonej kapusty), ale też gotowane, smażone i duszone.

Warto przygotować tradycyjne polskie dania, czyli gołąbki, bigos i kapuśniak. Jeśli chcemy trochę poeksperymentować, to możemy spróbować potraw chińskich, w których pełni ważną rolę. Pamiętajmy, aby gotować ją krótko i bez przykrycia. Aby uniknąć wzdęć i zgagi, do dań z kapusty należy dodawać kminek i majeranek.

Kapusta kojarzy nam się z ciężkimi i bardzo sycącymi daniami, ale warto zmienić ten wizerunek. Lubisz zielone koktajle ze szpinakiem albo jarmużem? Z liści tego pospolitego warzywa również można wycisnąć sok lub przyrządzić smaczny koktajl z kapustą.

5. Przepisy z kapustą

Pikantna kapusta smażona z czosnkiem i imbirem

• 1 mała główka kapusty białej, poszatkowana,
• 1 cebula, pokrojona w piórka,
• 2 ząbki czosnku, posiekane,
• 1 kawałek świeżego imbiru (ok. 2 cm), starty,
• 2 łyżki sosu sojowego,
• 1 łyżeczka oleju sezamowego (opcjonalnie),
• 1 łyżka oliwy z oliwek lub oleju roślinnego,
• 1 łyżeczka płatków chili (opcjonalnie),
• sól i pieprz do smaku,
• świeża kolendra lub dymka do dekoracji.

Na dużej patelni rozgrzej oliwę z olejem sezamowym, dodaj cebulę i smaż przez kilka minut, aż stanie się miękka. Dodaj czosnek, imbir oraz płatki chili i smaż przez minutę, aż zaczną intensywnie pachnieć. Wrzuć kapustę na patelnię, dodaj sos sojowy, sól i pieprz. Smaż na dużym ogniu przez około 5-7 minut, aż kapusta lekko się zrumieni, ale pozostanie chrupka.

Podawaj od razu, posypując świeżą kolendrą lub dymką. Idealnie pasuje jako dodatek do dań azjatyckich lub jako samodzielna, lekko pikantna przekąska.

Kapuśniak na wędzonym boczu i ziemniakach

• 500 g białej kapusty, poszatkowanej,
• 200 g wędzonego boczku, pokrojonego w kostkę,
• 2 marchewki, pokrojone w plasterki,
• 1 pietruszka, pokrojona w plasterki,
• 3-4 ziemniaki, obrane i pokrojone w kostkę,
• 1 cebula, drobno posiekana,
• 2 ząbki czosnku, posiekane,
• 1,5 litra bulionu warzywnego lub mięsnego,
• 2 liście laurowe,
• 3-4 ziarenka ziela angielskiego,
• sól, pieprz i majeranek do smaku,
• świeży koperek do dekoracji.

W dużym garnku podsmaż boczek na średnim ogniu, aż będzie rumiany i chrupiący. Dodaj cebulę i czosnek, smaż przez kilka minut. Dodaj marchewkę, pietruszkę i ziemniaki, a po chwili kapustę. Wymieszaj i chwilę podsmaż. Wlej bulion, dodaj liście laurowe i ziele angielskie, przykryj garnek i gotuj na małym ogniu przez 30-40 minut, aż warzywa będą miękkie.

Dopraw solą, pieprzem i majerankiem. Podawaj gorący kapuśniak posypany świeżym koperkiem – idealny na chłodne dni!

Sałatka z czerwoną kapustą, jabłkiem i orzechami

• 1/2 małej główki czerwonej kapusty, poszatkowanej,
• 1 duże jabłko, pokrojone w cienkie plasterki,
• 1 marchewka, starta na tarce,
• 1/2 szklanki orzechów włoskich, lekko posiekanych,
• 2 łyżki świeżej natki pietruszki, posiekanej,
• 2 łyżki oliwy z oliwek,
• 1 łyżka soku z cytryny,
• 1 łyżeczka miodu,
• sól i pieprz do smaku.

W dużej misce wymieszaj czerwoną kapustę, jabłko, marchewkę i orzechy.

W osobnej miseczce przygotuj dressing, łącząc oliwę z sokiem z cytryny, miodem, solą i pieprzem. Polej sałatkę dressingiem i dokładnie wymieszaj.

Przed podaniem posyp sałatkę natką pietruszki. To chrupiąca i orzeźwiająca propozycja, która doskonale sprawdzi się jako dodatek do obiadu lub samodzielna przekąska!

6. Ile kalorii ma surowa kapusta pastewna?