Gryka - pochodzenie, właściwości odżywcze, wpływ na zdrowie

Produkty zbożowe już od dawna stanowią podstawowe źródło pożywienia ludzi. Według zasad zdrowej piramidy żywieniowej powinny być one spożywane w ilości od 6 do 11 porcji dziennie. Do najczęściej spotykanych zbóż możemy zaliczyć m.in.: kukurydzę, ryż, pszenicę, owies, żyto, jęczmień, a także grykę. Ze względu na wysoką wartość żywieniową warto zwrócić szczególną uwagę właśnie na wspomnianą powyżej grykę.

1. Pochodzenie gryki

Gryka to zboże uprawiane przede wszystkim w Brazylii, Chinach oraz na terenach podkaukaskich. Na polskie tereny gryka została sprowadzona przez Tatarów, z tego też względu często nazywana jest tatarką. Mimo dobrze poznanych właściwości odżywczych gryki, jest ona wciąż niedoceniana przez konsumentów i jej spożycie wśród Polaków jest stosunkowo niskie. Za ten stan rzeczy odpowiada prawdopodobnie niska świadomość ludzi co do walorów prozdrowotnych gryki.

2. Właściwości odżywcze

Poniżej została przedstawiona charakterystyka żywieniowa gryki, która powinna zainteresować tych wszystkich, dla których zdrowe odżywianie stanowi ważną część życia.

• Białko – zawartość białka w gryce wynosi ok. 10-18%. Białko to charakteryzuje się wysoką jakością i według danych, stanowi aż ponad 80% wartości żywieniowej białka jaja kurzego, które uznawane jest za białko wzorcowe o składzie aminokwasowym najbardziej optymalnym dla potrzeb organizmu człowieka. Badania dowiodły, że 100 g kaszy gryczanej dostarcza człowiekowi wystarczającą ilość aminokwasów egzogennych (czyli takich, których organizm ludzki nie jest w stanie syntetyzować), aby pokryć na nie w pełni zapotrzebowanie. Tak korzystny skład aminokwasowy gryki wpływa na obniżenie cholesterolu we krwi oraz podwyższenie „dobrego” cholesterolu HDL. Dodatkowo, białko gryki nie zawiera frakcji glutenu. Powyższe właściwości sprawiają, że gryka i produkty gryczane są zalecane osobom cierpiącym na miażdżycę oraz celiakię.

Zobacz film: "Gryczana zapiekanka - przepis"

• Tłuszcze – ich zawartość jest niewielka, waha się w granicach 3%. Jednakże skład tłuszczu gryki zdominowany jest przede wszystkim przez kwasy tłuszczowe nienasycone, które są pożądane w diecie człowieka
• Węglowodany i błonnik pokarmowy – podstawowym węglowodanem gryki jest skrobia. Należy ona do węglowodanów złożonych. Podczas trawienia cukry rozkładane są powoli, nie powodując nagłego wzrostu wydzielania insuliny. Ma to spore znaczenie dla osób zmagających się z cukrzycą. Dodatkowych korzyści dostarcza obecność błonnika pokarmowego. Spożycie 100 g kaszy gryczanej dostarczy nam około 6 g błonnika, co stanowi ok. 25% pokrycia zapotrzebowania na ten składnik. Wysoka zawartość błonnika w gryce wpływa korzystnie na obniżenie cholesterolu we krwi. Ponadto jego spożycie zapewnia poczucie sytości i zmniejsza wchłanianie składników pokarmowych, co ma duże znaczenie dla osób cierpiących na nadwagę czy też otyłość.
• Witaminy – gryka i produkty z niej wytworzone bogate są przede wszystkim w witaminy z grupy B. Należą tu przede wszystkim: tiamina (B1), ryboflawina (B2), pirydoksyna (B6). Korzystna jest również obecność białek wiążących tiaminę – wpływają one na większą przyswajalność tej witaminy przez organizm człowieka. Dodatkowo w gryce znajdziemy niacynę i witaminę E, która stanowi naturalny przeciwutleniacz.
• Składniki mineralne – gryka obfituje głównie w magnez. Jest również dobrym źródłem żelaza, cynku, miedzi, potasu, fosforu.
• Związki bioaktywne i przeciwutleniające – ziarna gryki bogate są we flawonoidy (rutynę oraz izowiteksynę). Wykazują wysoki potencjał antyoksydacyjny, który odgrywa ważną rolę w zapobieganiu powstawaniu zmian miażdżycowych oraz procesów nowotworzenia. Ponadto ziarna gryki zawierają fagopirynę – związek, który wpływa na zwiększenie wrażliwości komórek ustroju na działanie insuliny. Tym samym jego spożycie jest zalecane osobom chorującym na insulinooporność, jak również cukrzycę.

3. Wpływ gryki na zdrowie

Na podstawie wyżej wymieniowych właściwości prozdrowotnych gryki, możemy śmiało stwierdzić, iż jest ona nieocenionym surowcem czy też produktem zalecanym w dietoprofilaktyce i dietoterapii wielu chorób cywilizacyjnych. Substancje zawarte w gryce wpływają korzystnie na funkcjonowanie organizmu człowieka.

Po produkty gryczane powinny sięgać przede wszystkim osoby cierpiące na nadciśnienie, choroby sercowo-naczyniowe, inulinooporność, cukrzycę typu 2, zaparcia, nadwagę i otyłość, a także osoby niezmagające się z problemami, które poprzez właściwe odżywianie pragną zadbać o własne zdrowie.

4. Ile kalorii ma gryka