Karp – pochodzenie, wartości odżywcze, przeciwwskazania, przygotowanie, przepisy

Karp – to główny bohater kolacji wigilijnej od czasów powojennej Polski. Znany jest w naszym kraju od XIII wieku, kiedy to został sprowadzony z hodowli mnichów czeskich i morawskich. Wędkarze uznają go za rybę bardzo sprytną, która walczy do samego końca. Sprawdź, czego jeszcze nie wiesz o najpopularniejszej rybie okresu Bożego Narodzenia.

1. Ile karpia zjadają Polacy?

Polacy w ciągu roku zjadają około 20 ton karpia. W Polsce najpopularniejszy jest tak zwany karp królewski. To odmiana wyhodowana w Polsce, w Kaniowie. Zwana jest także lustrzeniem lub karpiem galicyjskim. W sprzedaży dostępny jest również m.in. karp pełnołuski i bezłuski (tzw. golec). Dziki karp nazywany jest sazanem. Karp może osiągnąć rozmiary nawet do 1 metra i wagę do 30 kg (choć rzadko zdarzały się i cięższe osobniki).

2. Wartości odżywcze karpia

Karp to ryba tania w hodowli, dlatego stała się tak popularna w latach PRL-u. 100 g jego mięsa zawiera około 18 g białka i około 110-130 kcal. Znajdziemy w nim również witaminy A, B1, B2, B3, B6, B12, D i K oraz fosfor.

Mięso karpia zawiera również kwasy tłuszczowe omega-3 (od 4,2 do 5,4 g/100 g). Trzeba jednak przyznać, że ryby morskie (zwłaszcza tłuste) mają ich więcej niż ryby słodkowodne.

Zobacz film: "Jak ograniczyć węglowodany w diecie?"

Karp nie należy do ryb tłustych. Aby dostarczyć organizmowi 100 proc. zalecanej dawki tłuszczu, jedząc tylko samego karpia, musielibyśmy spożyć ponad kilogram jego mięsa.

Jesienią, gdy karpie żerują rzadziej, ilość kwasów tłuszczowych omega-3 jest w ich mięsie mniejsza.

3. Ryzyko związane ze spożyciem karpia

Niestety, karp jak wiele innych ryb dennych może zawierać więcej metali ciężkich i dioksyn. Ich ilości nie są jednak tak duże, by zrezygnować z jego spożycia. Karp, co prawda nie należy do ryb zalecanych dla kobiet w ciąży, jednak dietetycy włączają go do grupy dopuszczalnych.

4. Jak wybrać najlepszego karpia?

Po pierwsze, warto wracać do tych samych sprzedawców, którzy nas nie zawiedli w ubiegłych latach. Po drugie, dobra ryba nie powinna być na wpół żywa. Najlepsze w smaku karpie ważą około 2 kg. Większe mogą być zbyt tłuste, mniejsze – zbyt ościste albo niedostatecznie karmione.

To nie koniec oględzin. Sprawdźmy jeszcze brzuch ryby – u świeżego karpia będzie on krągły. Przyjrzyjmy się też jego oczom. Zdrowy karp będzie miał wypukłe, błyszczące, wyraziste oczy. Jeżeli są mętne, to źle świadczy o jakości ryby.

5. Jak pozbyć się posmaku mułu u karpia?

Wiele osób nie lubi jeść karpia ze względu na posmak mułu, jaki ma jego mięso. Kolejne pokolenia wypracowały skuteczne sposoby pozbywania się tego nieprzyjemnego aromatu.

Pierwszy polega na zalaniu ryby mlekiem i pozostawienie jej w tej kąpieli przez kilka godzin w lodówce.

Drugi wymaga otoczenia mięsa talarkami cebuli i oprószenia go majerankiem, a następnie odstawienia do lodówki na kilka godzin. Innym wariantem tej metody jest obłożenie karpia pokrojonymi kawałkami marchwi, pietruszki, selera i czosnku.

6. Przepisy na dania z karpiem

Można go podać po usmażeniu, upieczeniu albo też po ugotowaniu i zalanego w galarecie. Poniżej podajemy bardziej i mniej znane sposoby przygotowania ryby.

• Karp smażony, czyli wigilijny klasyk

Składniki: wypatroszony karp, sól, estragon, mąka, olej.

Przygotowanie: Dokładnie opłucz mięso wypatroszonej i pozbawionej łusek ryby, a następnie je osusz. Pokrój ją na porcje, najlepiej w poprzek, aby kawałki miały kształt dzwonka. Posól je i przypraw estragonem. Odstaw do lodówki i przechowuj pod przykryciem przez maksymalnie 2 godziny.

Wyjmij mięso i oprósz je mąką. Rozgrzej olej na patelni i smaż rybę około 5 minut z obu stron, aż będzie rumiana. Boki należy smażyć około 3 minuty.

• Karp z nutą orzechową, czyli zwykła ryba w niezwykłej oprawie

Składniki: wypatroszony karp, sól morska lub sól himalajska, pieprz mielony, oliwa z oliwek, około 5 łyżek masła, pół szklanki orzechów włoskich, 80 ml tłustej śmietany (30 proc.), szczypta gałki muszkatołowej, kolendry, imbiru i kardamonu, estragon.

Przygotowanie: osuszone mięso ryby dopraw solą i pieprzem, a następnie nasmaruj oliwą z oliwek. Ułóż przygotowane kawałki w naczyniu żaroodpornym i posyp je wiórkami masła, ścierając je bezpośrednio nad mięsem na tarce. Włóż karpia do piekarnika rozgrzanego do 180 stopni i piecz przez około 30 minut.

Posiekaj orzechy i wsyp je na patelnię nieokraszoną tłuszczem. Poczekaj aż lekko się przyrumienią. Dodaj masło, a po niecałej minucie dolej śmietany i wrzuć szczyptę gałki muszkatołowej, kolendry, imbiru i kardamonu. Poczekaj, aż całość się zagotuje.

Po wyłożeniu karpia polej go tak przygotowanym sosem. Dla ozbody można położyć na mięsie kilka konserwowych czerwonych fasolek.

• Karp i galareta – duet popularny

Składniki: karp, 1 cebula, pół średniego selera, liście laurowe, ziele angielskie, estragon, natka pietruszki, żelatyna, sól, pieprz, cytryna pokrojona w plastry, owoc czerwonej papryki i groszek konserwowy.

Przygotowanie: osusz rybę i pokrój ją na części (najlepiej w poprzek, na dzwonki). Posól rybę. Do garnka wrzuć pokrojoną w kostkę marchewkę, seler, wrzuć liście laurowe (około 4), ziele angielskie, sól i pieprz. Wlej 2 litry wody i zagotuj przez około 15-20 minut. Pokrój cytrynę w cienkie plasterki i poczekaj, aż przeschną.

Dodaj do wrzątku kawałki ryby i wciąż gotuj przez kolejne 20 minut (aż mięso zmięknie). Wyjmij rybę z wody i pozbaw ją ości (można to zrobić po nieznacznym ostudzeniu).

Zagotowany roztwór przelej przez durszlak do innego naczynia. Przypraw solą i pieprzem oraz estragonem. W 4 łyżkach wody rozpuść żelatynę (taką ilość, jaką zalecono do objętości wody z przyprawami). Gdy się rozpuści, wlej ja do wywaru i wymieszaj. Ostudź tak przygotowaną galaretę.

Przygotuj półmisek, na którym zamierzasz podać rybę. Wylej do niego około 1/3 płynu i wstaw do lodówki, jeśli jest już chłody. Po stężeniu ułóż kawałki karpia na galaretowatej warstwie, układając między nimi cytrynowe półkola. Zalej je kolejną częścią 1/3 płynu.

Po zastygnięciu w lodówce ułóż kawałki pokrojonej papryki, kulki zielonego groszku i liście natki pietruszki dla ozdoby. Zalej je resztkami roztworu. Przechowuj w lodówce, aż galareta całkowicie stężeje.

7. Kalorie i wartości odżywcze w żywym karpiu